Genellikle spor faaliyetlerinde aniden ters bir hareket yapılması ayak burkulmasına sebep olabilir. Bu durum alınan hasarın türüne göre hafif veya şiddetli gelişebilir. Bazı vakalarda sadece ayaktayken ağrı hissedilirken bazılarında yürümek dahi zor olabilir. Peki, ayak burkulması nedir? Burkulmaya ne iyi gelir? Dilerseniz yazımıza bakalım.
Ayak ile bacak kemiklerini birbirine bağlayan ve ligament adı verilen sert dokuların yaralanmasına ayak burkulması denir. Ligamentler ayağın olağan hareketlerini yapmaya yardımcı olurken, bileğin ters ve aşırı bir şekilde dönmesini de engeller. Bu yaralanma ayağın anormal bir biçimde çevrilmesi veya zorlanması ile gelişir. Yani bağlar normal hareket alanlarının ötesinde bir fiile maruz kaldığı zaman hasar alır hatta bazen yırtılma da gelişebilir. Hasar alan bağlarda; şişlik, kızarıklık, ağrı, ısı artışı ve hareket kısıtlığı oluşur.
Ters veya yanlış bir şekilde ani bir hareket sonucu ayak bileğindeki bağlarda oluşan zedelenme ayak burkulmasına sebep olur. Ayak bileğinde burkulma sorununa sebep olan etkenler ise şu şekilde sırlanabilir:
Bazı durum ve filler bilek burkulmasına yol açabilir. Bilekteki burkulmalara etken olabilen faktörler ise şu şekilde sıralanabilir:
Bazı spor dalları: Tenis, futbol, basketbol, koşu, atlama gibi aktif olarak ayakların kullanıldığı spor aktivitelerinde sıkça görülen bir yaralanma biçimidir.
Daha önce geçirilen ayak bileği yaralanmaları: burkulma veya farklı türdeki bir ayak yaralanmasından sonra ayak burkulması geçirilme riski daha fazladır.
Zayıf ayak bileği: Kuvvetsiz bir bileklerle spor yaparken burkulma riski artar.
Pürüzlü zeminler: Tarla gibi düz olamayan bir yüzeyse yürümek veya koşmak bilek zorlanması açısından risklidir.
Ayağa uygun olmayan ayakkabılar: Ayağa küçük gelen veya yapılan faaliyete uygun olmayan veya yüksek topuklu ayakkabılar giyilmesi bileği burkulmaya karşı savunmasız kılabilir.
Ayakta burkulma meydana gelen hatalı eylemin oluşumuna göre değişik şekillerde gelişebilir. Ayak burkulması belirtileri şu şekilde sırlanabilir:
Ayak bileğinde şişlikle birlikte ağrı varsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmakta fayda vardır. Şayet semptomlar şiddetli ise ligamentte önemli bir hasar veya kemik kırığı bulunabilir.
Ayakta burkulma sorunu genellikle hastanın şikayetleri ve fiziki tedavi ile teşhis edilir. Hekim el ile muayene yaparken ayak, ayak bileği ve alt bacağı detaylı bir şekilde inceler. O bölgelerdeki hassasiyet alanlarını ve hareket becerilerini tespit eder. Bu sayede hangi pozisyonlarda ağrı olduğunu anlar. Şiddetli bir yaralanma ve kırık var ise bazı görüntüleme yöntemlerinden yararlanır.
Ayak Bileği Grafisi: Ayak bileğinin röntgeni çekilerek kırık olup olmadığına bakılır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Ligamentler ile ayak bileğinin iç yapıları 3 boyutlu bir şekilde görüntülenebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bu sistemde X ışınları kullanıldığı için eklem kemikleri daha detaylı bir şekilde görünür.
Ulrason: Ayaktaki ligamentler ve tendonların farklı pozisyonlardaki görüntüsü alınır.
Bu tedavi yaralanma durumunun ciddiyetine göre yapılır. Ayak bileği tedavisi için amaç ağrıyı, şişliği azaltarak yaralanan bağ dokunun işlevini geri kazanmasını sağlamaktır. Ayak burkulması tedavi yöntemleri şu şekildedir:
İstirahat: Hastanın bileğinde ve ayağında ağrı, acı veya şişmeye sebep olan fiillerden kaçınması gerekir.
Buz Uygulama: Burkulma sonrası 15-20 dakika boyunca buz uygulanması iltihaplanmayı azaltarak hızlı bir iyileşme sağlayabilir. Sonrasında ise her 2-3 saat aralığında buz tekrarlanabilir. Ancak diyabet, damar tıkanıklığı veya ayakta his kaybı olanlar buz uygulamadan evvel hekime danışmalıdır.
Bandaj Kullanımı: Elastik bir bandaj ile ayak bileğini sabitleyerek sarmak ödemin inmesine yardımcı olur. Fakat bandajın kan dolaşımını engellememesi için çok sıkı sarılmaması gerekir.
Ayağı Kalp Seviyesinden Yukarıda tutmak: Bu pozisyon bilekteki şişliğin azalmasına yardımcı olur.
İlaçlar: Ayaktaki ağrı için hekimin reçete ettiği ağrı kesiciler alınabilir.
Koltuk Değneği: Burkulan bilek üzerine basamak ağrılı olacağı için yürürken kullanılabilir.
Alçı: Ciddi bir burkulmanın iyileşmesi için hareketsiz kalması gerekebilir. Bu yüzden alçıya alınabilir.
Egzersiz: Ağrı ve şişlik ayağın hareket kabiliyetini azaltabilir. Bu yüzden hekimin önerdiği bazı egzersiz hareketleri yapılarak tedavi yoluna gidilebilir.
Cerrahi Tedavi: Diğer tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı yaralanmalarda cerrahi operasyon gerekebilir.
