Yenidoğan bebeklerde bazı nedenlerden dolayı kandaki yüksek bilirubin seviyesi sarılığa neden olur. Gerekli tedavilerle 1-2 haftada geçebilen bu durum, doğru tedavi edilmezse veya fark edilmezse 12 haftaya kadar uzar. Ebeveynleri endişelendiren bu duruma uzamış sarılık denir. Peki, bu durum tehlikeli midir? Cevaplar yazımızda.
Sarılık erişkinlerde kandaki sarılık seviyesi 2 mg/dl’i geçince, yeni doğan bebeklerde ise 6 mg/dl’i geçince gözle görülür şekilde belirgin olur. Yeni doğan bebeklerin belli bir kısmında sarılık olur.
Zamanında doğan bebeklerde 15. günde; erken doğmuş (37. gebelik haftası ve öncesinde) bebeklerde ise 21. günde serum total bilirübin değeri 10 mg/dl üzerinde olan hiperbilirubinemi olması halinde uzamış sarılık varlığı kabul edilir.
Bilirubin yüksekliği direkt ya da indirekt olabilir. Anne sütüyle beslenen bebeklerde %15-40 oranında sarılık uzar. Uzamış sarılığın en önemli nedeni anne sütüdür. Bu sebebi tespit etmek için diğer olası etkenler değerlendirilmelidir. Uzamış sarılık için direkt bilirubin seviyesinin yüksekliğinin ölçen tetkikler, tanı ve tedavi için oldukça önemlidir.
Bebeklerde uzamış direkt bilirübin yüksekliği hepatit ve biliyer atrezi gibi karaciğer kaynaklı sebeplerle; beyaz renkli ve macun kıvamında kaka yapma, çay rengi idrar, dalak ve karaciğer büyümesi, karında sıvı birikmesi, ödem, varis kanaması ve son olarak beyin etkilenmesiyle ortaya çıkar.
Erken dönemde ilaçlarla desteklense de, son dönemde karaciğer yetmezliğinin tek tedavisi karaciğer naklidir. Bebeklerde karaciğer naklinin en sık sebebi safra yollarının gelişmemesine bağlı ortaya çıkan sarılıktır. İlk zamanlarda bebekler, sarılık, beyaz renkte ve macun kıvamında kaka dışında gayet sağlıklı görünür. Erken tanı konulup cerrahi girişim yapılmazsa en geç bir yılda safra birikimine bağlı siroz gelişir ve karaciğer yetmezliğine neden olur.
Anne sütü sarılığı
Hemolitik hastalıklar
Hipotroidizm
Crigler Najjar sendromu
Pilor stenozu
Damar dışında kan birikimi
Safra birikimi ile ilgili hastalıklar
Sebebi bilinmeyen hepatit ve bu şikayetleri taklit eden haller
Viral hepatit ve enfeksiyonla ile alakalı farklı sebepler
Metabolik hastalıklar
Toksik ve ilaçlarla ilgili etkenler
Uzamış sarılığın en sık nedeni, anne sütüdür. Doğumdan sonraki ilk hafta geç anne sütü sarılığı başlayarak ikinci haftasında en yüksek seviyelere gelir. Uzamış sarılık ne zaman geçer? Sorusunun cevabı ise sarılığın şiddetine göre 2-3 haftada da veya 12-13 hafta da kaybolmasıdır.
Önce yüz, sonra da ayaklara doğru ilerleyerek tüm vücudun sararması,
Bebeğinin cildinde temas edilen yerin sararması,
Halsizlik, uyku hali ve bebeğin gözlerini açamaması gibi haller anne sütü sarılığının belirtileridir.
Bu belirtilerle doktora başvurulduğunda, bebekteki sarılığın neden kaynaklandığını, hangi evrede olduğunu ve ne şekilde seyrettiğini hekim tespit edecektir.
Bebeklerde uzamış sarılık nasıl geçer? Sorusu sıkça merak edilen bir konudur. Uzamış sarılık tedavisi için öncelikle nedenin bulunması gerekir. Çoğunlukla bunun belirlenmesi mümkün olmaz. Sarılık ayrımında ilk adım hastalığın direkt mi indirekt mi olduğunun bulunmasıdır. Muayene sırasında herhangi bir etkeni düşündürecek belirti yoksa bazı testlerin yapılması önerilir.
1.aşama testler
Serum Total ve direkt bilirubin, serum
Kan grubu
Tam kan sayımı
Tam idrar tahlili ve idrar kültürü
Tiroit fonksiyon testleri
İdrarda redüktan madde tespiti
2.aşama testler
Karaciğer fonksiyon testleri
Ter testi
İdrarda ve kanda amino asit düzeyleri
Tedavi sonuca göre yapılmalıdır. Herhangi bir neden saptanamazsa, uzamış sarılığın sebebinin anne sütünden kaynaklı olduğu düşünülmelidir.
