Toplumda %3.6 oranında görülen göz tembelliği, fiziksel bir problem olmamasına karşın görmede sorun yaşanmasıdır. Genellikle çocukluk döneminde oluştuğu için çoğu zaman anlaşılamayan bir kusurdur. Anlaşılmadan ilerleyen göz tembelliğinin ise görme kayıplarına varan sonuçları olabilir. Bu yüzden çocuklarda, doğumu takiben rutin göz muayenelerin yapılması göz tembelliği için erken teşhis ve başarılı tedavide oldukça önemli bir etkendir.
Göz tembelliği veya tıbbi ismi ile ambliyopi, göz ve göz sinirinin herhangi bir yapısal bozukluğu olmasa bile bir gözün diğerine nazaran daha az görmesi veya gözün kayması ile oluşan problemdir. Çocukluk döneminde meydana gelen bir hastalıktır. Tembel göz hastalığında, gözden gelen sinyalleri beyine daha az sinyal gider. Bu yüzden zamanla bu gözün fonksiyonu zayıflayarak görmesi azalır. Zaman içinde beyin bu gözden gelen uyarıları dikkate almamaya başlar. Çoğu vakada tek gözde oluşsa da, bazen her iki gözde de göz tembelliği meydana gelebilir. Gözde tembellik, doğumla birlikte ilk 6 aydan 7-8 yaşına gelene kadar yapılan göz kontrollerinde kolaylıkla teşhis edilebilir. Fakat göz rutin göz kontrolleri yapılmayan çocukta bu durumun anlaşılması oldukça zordur. Bu rahatsızlığın kalıcı bir probleme sebep olmaması için tedavinin en geç 7-10 yaş aralığında başlaması gerekir.
Göz tembelliği, gözlerde herhangi bir problem olmadığı halde gözlerde görme sorunları oluşmasına neden olur. Ambliyopi nedenleri genel olarak şu sebeplerden ötürü meydana gelir:
Şaşılık veya göz kapağı düşüklüğü ebeveynler tarafından anlaşılabilen sorunlardır. Bu yüzden bu vakalarda muayeneye götürme ve problemin teşhisi kolay olabilir. Ancak katarakt veya göz bozukluğu anlaşılamayan durumlardır. Bundan dolayı rutin göz muayenesi yaptırılması, göz tembelliği teşhis ve tedavisinde oldukça önemli bir yere sahiptir.
Çocuklarda 6-9 yaş aralığında görülen göz tembelliğini hastanın kendisinin anlaması zordur. Ancak ambliyopi yaşayan bireylerde sıkça görülen bazı belirtiler şu şekilde olabilir:
Göz tembelliği teşhisi için göz muayenesi yapılması yeterlidir. Bunun için yenidoğan bebeklerde şaşılık, göz kapağı düşüklüğü ve doğumsal katarakt gibi göz sorunlarının tedavi edilmesi olası ambliyopinin engellenmesi için etkilidir. 2 yaşına gelen çocuklarda ise teşhis yapılması için gözlerin her ikisi de tek tek muayene edilir. Göz hareketlerinin uyumlu olması beklenir. Şaşılık veya göz kayması göz tembelliğinden şüphelenilmesi gereken bir durumdur.
Ambliyopi tedavisi ne kadar erken uygulanırsa düzelme şansı da o derecede artar. Basit ancak uzun süren tembel göz tedavisi, doktorun belirttiği sürelerde yapılmalıdır. Ayrıca hekime sorulmadan tedavinin bırakılmaması gerekir. Görme tembelliği tedavisinde uygulanan bazı yöntemler ise şu şekildedir:
Kapama Tekniği: Bu yöntemde sağlıklı gören göz bandaj ile kapatılır ve diğer göz açık kalır. Böylece diğer gözün daha faal kullanılması sağlanır. Göz kapatma tedavisi süresi, hastanın yaşına ve hastalığın derecesine göre değişkenlik gösterir. Erken tanısı konulan göz tembelliği vakalarında kapatma süresi çok daha kısadır.
Ortopedik Tedavi: Hastanede uygulanan bu tedavide, çalışmayan göz kaslarının harekete geçirilerek güçlendirilmesi amaçlanır. Bir çeşit fizik tedavi işlemidir. Doktordun sırasıyla gözleri kapatarak yaptığı bu tedavide derinlik algısı da artırılabilir.
Cam Tedavisi: Kapama tedavisi ile kombine olarak uygulanan bu yöntem de hastane ortamında yapılır. Değişik desenleri olan siyah beyaz yuvarlak bir kart, şeffaf bir labirentin altında cihaz tarafından yavaş yavaş döndürülür. Bu esnada çocuğun bir kalem kullanarak labirentteki çıkışı bulması istenir. Göz tembelliğinin bulunduğu gözün kullanılarak odaklanması ve kaslarının güçlendirilmesi amaçlanır.
Gözlük veya Lens Kullanımı: Göz tembelliği için gözlük veya lens en fazla kullanılan yöntemlerden biridir. Bilhassa görme problemlerinden dolayı oluşan tembelliklerde gözlük kullanılması olumlu sonuçlar verir.
