Boynun ön kısmında yer alan tiroit bezinin anormal biçimde büyümesi, guatr olarak adlandırılır. Birçok farklı nedenden dolayı gelişebilen hastalık, kişilerin hayat kalitesini ciddi derecede düşürebilir. Erken teşhis ve doğru bir tedavi planlaması ise hastalığın iyileşmesi için oldukça önemlidir.
Boynun ön kısmında yer alan ve kelebek şekline benzeyen yapıya tiroid bezi denir. Beyin işlevleri ve metabolizma için çok önemli rolü olan tiroid hormonu bu organ tarafından salgılanır. Tiroid bezinin aşırı şişmesi ve büyümesi ise guatr hastalığına neden olur. Tiroid bezinin büyümesi, aşırı miktarda veya az miktarda tiroid hormonu üretimine yol açabilir. Bu büyüme genellikle tek başına ciddi bir sağlık problemine neden olmaz. Ancak bazı vakalarda ameliyat gerektiren ciddi bir tiroid problemine işaret edebilir.
Guatr hastalığına yakalanmadaki en belirgin sebep iyot eksikliğidir. Diğer guatr nedenleri ise şu şekilde sıralanır:
Guatr bazı hastalarda hiç belirti vermeyebilir. Semptom görülen kişilerdeki guatr belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Guatr teşhisi için hekim tiroid bezinin şişliğini el ile muayene eder. Daha sonra hekim altta yatan nedeni bulmak için bazı testler isteyebilir.
Kan (Hormon) Testi: Muayenenin yetersiz olduğu durumlarda kan testi istenir. Bu testte kandaki TSH ve T4 hormonlarına bakılır. TSH yüksek T4 düşük ise tiroid bezinin az çalıştığını, TSH çok az ve T4 hormonunun yüksek olması ise normalden fazla çalıştığını gösterir.
Tiroit Sintigrafisi: Bu test ile guatr görüntülenerek boyutu incelenir. Dolaşıma enjeksiyon ile radyoaktif bir madde verilir ve tiroid bezine geçtikten sonra inceleme yapılır. Radyoaktif madde kullanıldığı için hamile ve emziren kişilere yapılmaz.
Ultrason: Guatrın büyüklüğü ve elle yapılan incelemede fark edilmeyen nodüller tespit edilir.
Biyopsi: Bir iğne ile guatrdan sıvı ve doku örneği alınır. Sıklıkla kanser şüphesi olan hastalardan alınır.
Guatr tedavisinde amaç; hormon seviyesini düzenlemek, şişen tirodi küçültmek, hastada oluşan rahatsızlıkları azaltmak ve tiroid kanserinden korumaktır. Tiroit bezleri çok şişmemiş ve hormonlar normal düzeylerde ise tedaviye başlamadan önce bir süre beklenerek hastalık gözlemlenir. Tedavi yöntemleri ise şu şekildedir:
İlaç Tedavisi: Tiroid bezinde iltihaplanma varsa, tiroitlerin boyutunun küçülmesi gerekiyorsa, hormon seviyeleri anormal fazla veya az ise ilaçla tedavi uygulanabilir.
Radyoaktif İyot: Bu uygulama hipertiroidi varlığında yapılır. Ağızdan alınan radyoaktif iyot dolaşım sistemi yolu ile tiroid bezine giderek hücreleri yok eder. Bu sayede guatr küçülür.
Cerrahi Tedavi: Diğer tedavilerden yanıt alınmadığı zaman tiriod bezinin bir kısmının veya tümünün çıkarıldığı bir ameliyat yapılabilir. Şayet tiroit bezinde kötü huylu doku bulunursa, bezin tamamı cerrahi işlem ile alınır. Ameliyatta diğer dokuların korunması ve iz kalmaması hedeflenir. Tiroid bezinin ne kadarlık kısmının alındığına bakılarak ameliyat sonrası duruma göre hormon ilacı verilir.
