Katarakt genellikle yaşlanmaya bağlı gelişen ve görme duyusunun azaldığı bir hastalıktır. Yaygın olarak gelişen bu göz hastalığı ilerledikçe, kişi kitap okuma, televizyon izleme veya araç kullanma gibi faaliyetlerini bile yapamaz duruma gelebilir. Tek tedavi yöntemi olarak cerrahi operasyon uygulanır. Peki, katarakt ameliyatı nasıl yapılır? Detaylar yazımızda.
Katarakt, yaşlanmaya bağlı olarak görevi gözün net görmesini sağlayan göz merceğinin saydamlığını kaybederek buzlu cam halini alması ile görme duyusunun azalmasıdır. Saydamlığını yitiren mercek ışık ve görüntüyü retina tabakasına iletemez ve görme kaybı meydana gelir. Katarakt hastalığı gözlerin birinde veya her ikisinde de görülebilir. Ancak, hastalık her iki gözde olsa bile, biri daha fazla etkilenir. Sağlıklı bir göz yapısında saydam olan mercek, gözün arka kısmına ışığı iletir ve görme duyusu oluşur. Fakat merceğin bir bölümünün bulanıklaşması ile içeri yeteri kadar ışık giremez ve bu durum görmeyi engeller. Bu bulanıklık arttıkça kişi günlük işlerini dahi yapamaz hale gelebilir.Yaygın olarak yaş artmasına bağlı oluşan katarakt, nadiren bazı sistemik hastalıklar, bazı göz hastalıkları, travmalar, bazı ilaçlar veya doğumsa bir problem olarak meydana gelebilir.
Doğuştan oluşan konjenital katarakt bebeğin göz bebeğinin tamamını örtecek biçimdeyse hemen ameliyat edilmelidir.
Yaşlanma sonucu oluşan senil kataraktın %50 ihtimalle kalıtımsal olarak meydana geldiği düşünülse de neden olan gen henüz bulunamamıştır. Bundan dolayı 40 yaş ve üzerindeki kişilerin 2-4 yıl aralığında detaylı göz muayenesi olması önemlidir. 55 yaş sonrası 1-3 yıl, 65 yaş sonrası ise 1-2 yıl aralıklarla göz hekimine gitmelidir.
Gözde katarakt belirtileri yaşlanma ile oluşur. İlk evrelerde belirti vermeyen hastalık zamanla bulanık görmeye yol açar. Genellikle net görememe, bulanık ve puslu görme şikayetleri dile getirilir. Bazen ışığın az olduğu ortamlarda görüş açısında lekeler görülebilir. Renkler solgun ve belirsiz görülebilir. Diğer bazı belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:
Gözün renkli kısmı olan irisin arkasında göz merceği bulunur. Bu merceği oluşturan kristalin ismindeki proteinde kimyasal değişiklikler olması sonucu, o bölgede yüksek molekül içeren protein kümeleri oluşur. Bu durum da sisli ve bulanık bir görüş açısı meydana getirir. Zamanla bu kümelenme yapıları artar ve görüşün tamamen kapanmasına neden olur. Bu durumun olmasını tetikleyecek risk faktörleri ise şu şekilde sıralanabilir:
Göz doktorunun yapacağı detaylı bir muayene ile katarakt teşhis edilebilir. muayenede önemli olan kataraktın türünü belirlemektir. Ayrıca sarı nokta ve diğer patolojik problemlerin ve ameliyatta ortaya çıkabilecek sorunların belirlenmesidir. Bu yüzden hekim göz tansiyonuna, gözlükle görmenin ne derece düzgün olduğuna, görme düzeyine ve göz bebeğinin büyüyüp büyümediğine bakar. Ayrıca göz dibi muayenesi ile de retinada yırtık var olup olmadığını inceler. Son olarak göz tomografisi (OCT) ile kesin teşhis konularak ameliyata gerek olup olmadığına karar verilir.
Katarakt için tek tedavi seçeneği katarak ameliyatı olunmasıdır. Cerrahi operasyon kişinin görme düzeyi ve belirtilerine bağlı olarak kararlaştırılır. İlk evrelerinde, kişiye katarakt gözlüğü verilerek günlük faaliyetlerinde oluşan şikayetlerin azaltılması sağlanabilir. Fakat ileri evrede katarakt göz ameliyatı olunması tek seçenektir.
Gelişen teknolojiler ile birlikte katarak operasyonları kolaylıkla hızlı bir şekilde yapılabilir. Ameliyatta ilk olarak göz çevresi çoğunlukla lokal anestezi ile uyuşturulur. Daha sonra 2-3 mm kesi yapılarak bulanık olan mercek fakoemülsifikasyon tekniği kullanılarak ultrasonik titreşimler yardımı ile parçalanır ve çıkarılır. Yerine yüksek kalitede yapay bir lens konularak görme duyusu iyileştirilir. Bu operasyon ile diğer görme kusurları da tedavi edilebildiği için hastanın gözlük ihtiyacı da son bulur. Ameliyat ortalama 30 dakika sürer.
Katarakt ameliyat sonrası 3-4 hafta göz damlası kullanılması gerekir. Kişinin hastanede yatmasına gerek kalmaz ve aynı gün içinde taburcu olur. İki göz de birden katarakt mevcutsa doktorun planladığı aralıklar ile operasyonlar yapılır. İki göz aynı anda ameliyat edilmez.
Katarakt oluşmasını kesin olarak engelleyecek bir yöntem bulunmaz. Fakat bu duruma neden olabilecek bazı risk faktörleri için tedbir alınabilir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
