Maymun çiçeği virüsü diğer ismi ile monkeypox, ilk olarak 1958 yılında maymunlarda gelişen çiçek benzeri bir hastalıktır. Hayvanlardan insanlara bulaşan ilk vaka ise 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde görüldü. Son günlerde ise dünya gündemine oturan hastalık, bazı ülkelerde yayılım göstererek paniğe neden oldu. Belçika bu virüs ile temas edenlere 21 günlük zorunlu bir karantina uygulayan ilk ülke olurken, son verilere göre İsviçre, İsrail ve Avustralya'nın da yer aldığı 15 ülke ise viral hastalık salgınlarını teyit etti. Peki, maymun çiçeği virüsü yeni bir salgın tehdidi mi? Detaylar yazımızda.
Maymun çiçeği virüsü diğer ismi ile monkeypox, ilk olarak 1958 yılında maymunlarda gelişen çiçek benzeri bir hastalıktır. Hayvanlardan insanlara bulaşan ilk vaka ise 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde görüldü. Maymunlarda çiçek hastalığına benzeyen bir salgın yapınca fark edilen hastalığa bu yüzden "maymun çiçeği" ismi verildi. İlk zamanlarda Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında meydana gelen monkeypox, zaman zaman diğer bölgelere yayılan viral bir zoonotik hastalıktır. Son günlerde de dünya gündemine oturan hastalık bazı ülkelerde yayılım göstererek paniğe neden oldu. Belçika bu virüs ile temas edenlere 21 günlük zorunlu bir karantina uygulayan ilk ülke oldu. Son verilere göre İsviçre, İsrail ve Avustralya'nın da yer aldığı 15 ülke ise viral hastalık salgınlarını teyit etti.
Moykeypox virüsü isminin aksine maymunlardan daha fazla sincap, sıçan, fare gibi kemirgen hayvanlardan bulaşıyor. Hastalık, enfekte olmuş insan ya da virüsle kontamine olmuş (kirlenmiş) giysi ve eşyalar ile temasla edilmesi ile de bulaşıyor. Maymun çicek virüsü bir bireyden diğerine lezyonlar, vücut sıvıları, solunum damlacıkları ya da yatak örtüsü gibi virüs ile kirlenmiş eşyalara temas ile bulaşır. Ayrıca çok az pişmiş et ile enfekte olmuş hayvanların diğer hayvansal ürünlerinin tüketilmesi de olası bir risk unsurudur. Virüs bulaşan anne adayından fetüse plasenta ile bulaşabilir.
Maymun çiçeği virüsünün neden olduğu hastalık şu belirtilere neden olabilir:
Hastalıkta oluşan lenf bezi şişlikleri maymun çiçeği hastalığını su çiçeği ve kızamık hastalıklarından ayıran en önemli semptomlardır. Hastalığın sebep olduğu şikayetler virüsle temas ettikten ortalama 6-13 gün sonra meydana gelir. Ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik hastalığın ilk 5 gününde görülürken, ciltteki döküntüler ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde meydana geliyor. Hastanın ateşi yükseldikçe vücutta bir kızarıklık ve kaşıntı oluşuyor. Genelde yüzde başlayan bu cilt problemi daha sonra avuç içinde ve ayakların tabanlarında da görülüyor. Derideki bu kaşıntı aşırı derecede rahatsız edici ve acı verici olabiliyor. Kaşıntı bittiğinde ise ayak tabanları ve avuç içindeki yaralar ise kabuk bağladıktan sonra kuruyarak geçiyor.
Hastalığın tanısında, polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi, doğruluğu ve duyarlılığı diğer testlere oranla daha önde olduğu için tercih edilir. Mümkünse biyopsi yapılması da bir seçenektir.
Orthopoxvirüsler için kaynakların sınırlı olduğu hallerde tanı ya da vaka incelemesi için seroloji ve antijen saptama yöntemleri önerilmez. Maymun çiçeği salgınını kontrol altında tutmak için uygulanan tedavi yöntemlerinde ise çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve İntravenöz immün globulin (VIG) kullanılabilir. Ancak günümüzde orijinal (birinci nesil) çiçek hastalığı aşıları halka açık olarak uygulanmaz. Maymun çiçeği hastalığı için 2019 ve 2022'de bir aşı (MVA-BN) ile bir spesifik tedavi (tekovirimat) onaylanmıştır. Fakat bu karşı önlemler henüz yaygın değildir.
Bu virüs için en az 3-4 haftalık bir karantina süresi gereklidir. Bağışıklığı baskılanmış bireylerde ve küçük çocuklarda hastalık ağır seyredebilir. Virüsün ilk çıktığı yıllarda %10 oranında öldürücülüğü bulunuyordu. Ancak uzmanlar şu anki değişime uğramış halinin neredeyse hiç ölüme sebep olmadığını belirttiler.
Sağlık Bakanı Faherttin Koca, Afrika'da görülen hastalık ile ilgili ülkemizde rastlanmadığını ve covid-19 pandemisine benzer bir salgının meydana gelmesini beklemediklerini belirtti. Bakan Koca, "Maymun çiçeği hastalığı ile ilgili kamuoyu müsterih olmalı: Hayvan kaynaklı olan, bazen insanlara da bulaşan bu hastalık bir pandemiye neden olmaz. Semptomların genellikle 2-3 hafta içinde kendiliğinden düzeldiği bilinmektedir. " diye ekledi.
