Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

OKB, takıntılı düşünce ve dürtüler yani obsesyon ile sürekli tekrarlayan davranış ve zihinsel eylemler yani kompulsiyondan meydana gelen ruhsal bir hastalıktır. Halk arasında takıntı hastalığı da denilen bu duruma sahip hastalar, istem dışı olarak zihinlerini sürekli meşgul eden düşünce ve kaygıları nedeniyle korku duydukları için bu kaygıları gideren eylemleri sürekli yaparlar. Örneğin; kişinin mikrop kapmaktan korktuğu için sürekli el yıkaması veya kapının kilitli olup olmadığını sürekli gidip kontrol etmesi gibi davranışlar olabilir.

Kişilerin ritüel haline getirdikleri bu davranışları tekrar tekrar yapmaları, kendileri ile beraber çevresindekileri de oldukça rahatsız eder. Obsesif takıntı hastaları bu davranışları yapmazlarsa endişeleri ve kaygı bozuklukları iki katına çıkabilir. Örn; belirli bir tarihte teslim edilmesi gereken bir görevi, takıntı ve kaygılarından dolayı tamamlayamayabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Tipleri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozukluk çeşitleri açısından farklı takıntılarla kendini gösterebilir. Takıntılar farklı olsa da hastalığın mantığı aynı işler. Sıklıkla görülen OKB çeşitleri şu şekilde sırlanabilir:

• Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu: Halk arasında ‘temizlik hastalığı’ olarak adlandırılan durumdur. Bu probleme sahip kişi kıyafetlerinin ve bedeninin kir, mikrop veya toz gibi etkenlerden dolayı sürekli kirlendiğini düşünür. Bu yüzden sürekli ellerini ve kıyafetlerini yıkar veya çevresini temizler.
• Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu: En yaygın görülen tiplerindendir. Kişinin ocak, kilit, ütü gibi eşyaların sürekli açık kaldığını ve kontrolsüz çalıştığını düşünmesi halidir. Bu kuşku durumu sürekli oraları kontrol etme isteği doğurur.
• Cinsel Obsesyon: Kişinin kendine ve yaşına göre uygunsuz ve cinsel içerikli düşüncelere sahip olması halidir. Hasta bu düşüncelerini kafasından atmakta zorlanır ve başkalarına karşı yanlış anlaşılmaktan korkar.
• Tekrar Etme Kompulsiyonu: Örneğin; kapıyı çalarken 3 kere tıklatmak veya bir yeri silerken her defasında 4 kere silmek gibi tekrarlanan davranışlardır. Kişi bu sayılara riayet etmediğinde kendini rahatsız hisseder.
• Sayma Kompulsiyonu: Hastanın tekrar eden bir biçimde yoldan geçen araçları, kaldırım taşlarını veya binaları sayma takıntısıdır.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Neden Olur?

Obsesif kompulsif bozukluk nedenleri net bir şekilde bilinmese de, bazı tetikleyici faktörlerin neden olabileceği öngörülür. Bu etkenler şu şekilde sıralanabilir:

Genetik Aktarım: OKB’si olan bireylerin anne ve babalarında da OKB yaygın olarak bulunur.

Beyin İşlev Bozuklukları: Yapılan bazı çalışmalar beyinin sinir iletiminde önemli bir role sahip olan serotonin maddesinin OKB hastalarında yanlış çalıştığı görülmüştür.

Çevresel Faktörler: OKB hastalarının yaşadıkları bazı çevresel stres etkenleri hastalık açısından tetikleyici rol oynayabilir. Bu etkenlerden bazıları şunlardır:

• Hastalık
• Taciz
• Çok sevilen bir yakının ölümü
• Okul veya iş hayatıyla ilgili sorunlar
• Yaşanan ilişkide duyulan kaygı
• Yaşam standardındaki ani değişimler

Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozuklukta genellikle saplantı ile birlikte bireyin kendini zorlaması da görülür. Fakat bazı kişilerde sadece obsesyon da görülebilir. Hastalık semptomları kültür ve toplumlara göre farklılık gösterebilir. Ayrıca belirtiler obsesyon ve kompulsiyon olarak ayrı ayrı incelenir.

Kişiyi sıkıntıya sokan düşünceler olan obsesyon belirtileri sıklıkla şu şekildedir:

• Güven ihtiyacı
• Aşırı kuşku
• Simetri ve düzen saplantısı
• Rezil olma kaygısı
• Mükemmeliyetçilik
• Hata yapma kaygısı
• Mikrop ve kirlenmekten korkmak
• Günah içeren düşüncelerden korkmak

Obsesyonun neden olduğu kaygılardan kurtulmak için kişinin yaptığı eylemler olan kompulsiyon belirtileri ise şu şekilde olabilir:

• İstifçilik
• Tokalaşmamak
• Kapı kolunu tutmamak
• Eşyaları simetrik sıralamak
• Yemekleri belirli sayılara göre yemek
• Sürekli elleri yıkamak
• Belirlediği bazı kelimeleri tekrar etmek
• Ütü, ocak gibi nesneleri sürekli kontrol etmek

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Teşhis Edilir?

OKB, uzman psikiyatrist tarafından kişinin davranış ve belirtileri değerlendirilerek teşhis edilir. Benzer semptomları açısından OKB; obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, şizofreni, depresyon, anksiyete veya diğer psikiyatrik hastalıklarla karışabilir. Ayrıca hasta OKB’nin yanı sıra diğer mental hastalıklara da sahip olabilir. Bu yüzden doktorun çok iyi bir değerlendirme yapması ve tüm olasılıkları değerlendirmesi önemlidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Obsesyon ve kompulsiyon bozuklukları tedavi edilmez ise kendiliğinden geçmeyebilir. Bu yüzden bu hastalığa sahip kişilerin mutlaka tedavi görmesi gerekir. OKB tedavisi için en etkin yöntem ilaç ve terapinin kombin edilmesidir.

İlaç Tedavisi: Obsesif kompulsif ilaçları beyindeki serotonin seviyelerini artırmak amacı ile hastalara verilir.

Davranış Terapisi: OKB hastalarında meydana gelen abartılı davranışların ve takıntılı düşünceleri normale çevirmeye yönelik yapılan terapilerdir. Bu seanslarda amaçlanan hastaların bu davranışları ile yüzleşmelerinin sağlanmasıdır.