Prematüre Bebek Nedir? Prematüre Bebek Bakımı Nasıl Yapılır?

Prematüre Bebek Nedir?

37. gebelik haftası tamamlanmadan en az 3 hafta önce doğan bebeklere prematüre bebek denir. Prematüri doğum haftasına göre 3 başlıkta toplanır:

Aşırı prematürite: 28. gebelik haftasından önce doğan bebeklerdir. Genellikle 1 kilodan az olurlar.

Erken prematürite: 28-32. haftalar arasında doğan bebeklerdir. Sıklıkla 1-1,5 kilo arasında olurlar.

Geç prematürite: 32-37. haftalar arasında doğan bebeklerdir. Genellikle 1,5-2,5 kilo arasında olurlar.

Prematüre Bebeklerde Görülen Özellikler Nelerdir?

Prematüre doğan bebeklerde farklı özellikler görülebilir. Bebeklerin bazılarında hafif ölçekte sorunlar görülürken, bazılarında daha ciddi sağlık problemleri oluşabilir. Erken doğan bu bebeklerde görülen genel özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• Küçük vücut ölçülerine göre orantısız bir şekilde büyük olan bir baş
• Lanugo adındaki tüm vücudu kaplayan ince sarı tüyler
• Erken doğum nedeniyle daha az yağ depoladıkları için yuvarlak olmayan keskin görünümlü vücut hatları
• Düşük vücut ısısı. Bilhassa depolanan yağ eksikliğinden dolayı doğum sonrası hemen tespit edilir.
• Nefes darlığı veya solunum güçlüğü
• Yutma ve emme reflekslerinde eksiklik

Özel bir bakım ünitesinde tutulan prematüre bebekler, normal bebeklere göre daha uzun bir süre hastanede tutulur. Prematüre yenidoğanın bakım ihtiyacına göre yenidoğan bakım ünitesinde veya farklı bir birimde takip edilir. Bebeklerin takibini yenidoğan bakım eğitimi almış hekimler ve konusunda uzman sağlık ekibi yapar.

Prematüre Doğum İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Genellikle prematüre doğumun net bir nedeni bulunmaz. Ancak erken doğuma dair bilinen bazı risk faktörleri vardır. Bu etkenler şu şekilde sıralanabilir:

• Daha önce prematüre doğum hikayesi olması
• İkiz, üçüz gibi çoğul gebelikler
• Hamilelikler arasında 6 aydan daha kısa bir süre olması
• İnvitro fertilizasyon yolu ile gebe kalınması
• Sigara içmek veya bağımlılık yapan madde kullanımı
• Diyabet veya yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklar
• Özellikle alt genital sistem ve amniyotik sıvı sistem enfeksiyonları ve diğer bazı enfeksiyon türleri
• Gebelikten önce çok zayıf veya fazla kilolu olunması
• Fiziksel yaralanma ve travma
• Daha önce rahim ağzı ameliyatı geçirmiş olunması
• Stresli yaşam ortamı
• Birden fazla düşük yapılması

Henüz bilinmeyen etkenlerden dolayı siyah ırka sahip kadınlarda düşük yapma oranı beyaz ırkta bulunan kadınlara göre daha fazladır. Ancak risk etkeni olmaksızın her kadın erken doğum yapma riskini taşıyabilir.

Prematüre Bebeklerde Görülen Komplikasyonlar Nelerdir?

Her prematüre doğan bebekte komplikasyon bulunmaz. Ancak aşırı erken doğumlar bebekte kısa veya uzun vadede farklı sorunlara neden olabilir. Özellikle bebek ne kadar erken doğarsa, kompliklasyon görülme olasılığı da o derece artar. Prematüre bebeklerde ilk haftada görülen komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kalp sorunları
• Solunum problemleri
• Beyin kanaması
• Vücut ısı kontrolünde sorunlar
• Sindirim sistemi problemleri
• Kansızlık ve sarılık
• Kan şekeri düşüklüğü
• Enfeksiyonlara yatkınlık ve bağışıklık sistemindeki zayıflık

Uzun dönemde ise prematüre doğum kaynaklı sağlık sorunları şu şekilde sıralanabilir:

• Öğrenme güçlüğü
• Serebral palsi
• İşitme sorunları
• Görme kusurları
• Psikolojik ve davranış sorunları
• Dişlerin geç çıkması, renk değişikliği ve hizalanma problemleri
• Astım, enfeksiyonlar veya beslenme ile ilgili kronik problemler

Hastanede Prematüre Bebek Bakımı Nasıl Yapılır?

Yenidoğan prematüre bebekler için hastanede çok titiz bir bakım yapılır. Bağışıklık sisteminin çok düşük olduğu bu bebekler enfeksiyon riskinden dolayı fazla el sürülmeden, özel hazırlanmış bakım ünitelerine yerleştirilirler.

Erken doğumdan dolayı gelişmemiş bazı sistemleri bulunduğu için bebeklere ana rahmine benzer bir ortam olan kuvözlerde bakılır. Kuvöz içi bebek için ideal ısı ve ışık özelliğine sahiptir. Bebek için ortam havası özel olarak steril hale getirilir. Oksijen düzeyi yenidoğana yetecek kadar ayarlanırken, ses düzeyi de minimize edilir. Bu ortamda prematüre bebeğe yapılabilecek takip ve testler ise şu şekilde sıralanabilir:

Solunum ve kalp hızı monitorizasyonu: Solunum ve kalp hızı sürekli izlenen bebeklerin, sıkça kalp basınç hızları da ölçülür.

Kan testleri: Bebeklerin kanındaki glukoz, blirubin, kalsiyum gibi bazı kritik maddelerin ölümü için yapılır.

Ekokardiyografi: Bebeğin kalp fonksiyonlarını takip etmek için kullanılan bir ultrasondur.

Alınan ve çıkarılan sıvı takibi: Bebeğin beslenme yolu ile ne kadar sıvı aldığı ve terleme veya idrar yolu ile ne kadar sıvı kaybettiğine bakar.

Ultrason taraması: Karaciğer veya böbreklerde olabilecek problemleri, beyinde kanama veya sıvı birikmesi gibi sorunları gözlemlemek için yapılır.

Göz muayenesi: Göz doktoru retinada olabilecek sorunları kontrol etmek için yapar.

Bebekte gelişebilecek farklı komplikasyonlara göre ise değişik testler uygulanabilir.

Hastanede Prematüre Bebek Bakımı Nasıl Yapılır?

Prematüre doğan bebekler hastanede titizlikle bakılarak taburcu edilseler dahi evde bakımları devam ermelidir. Bu aşamada bebek için yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• Prematüre bebekler enfeksiyonlara daha açık oldukları için evde uygun hijyen koşulları sağlanmalıdır.
• Bebeğin günlük kaka, idrar ve öğün saatleri kaydedilmelidir.
• Anormal durum yaşanması halinde doktoru ile paylaşılmalıdır.
• Bebek oda ısısının 23-25 derece olduğu gürültüsüz bir ortamda yatırılmalıdır.
• Enfeksiyonlardan korumak ve sarılığı engellemek için mutlaka anne sütü verilmelidir.
• Reflüyü engellemek için beslenmeden hemen sonra be değişimi yapılmamalıdır.
• Beslenme süresi 30 dakikadan fazla olmamalıdır. Beslenmenin uzaması öğünleri azaltarak kilo alımını önler.
• Bebek beslenirken 45 derece açı ile tutulmalıdır.
• Beslenme sonrası aspirasyon riski açısından yan yatırılması önerilir.
• Hastane çıkışına göre bebeğin renginde sararma gözlemlenirse, gıda reddi, sürekli ağlama veya hiç ağlamama, nefes almada zorlanma ve ateş gibi durumlarda ise hemen doktora başvurulmalıdır.