Vücudun temel yapı taşı olan hücrelerin hastalanması durumuna kanser denir. Çağın hastalığı olan bu sağlık sorununun bilinen 200'den fazla türü bulunur. Vücuttaki birçok farklı organ ve doku kanserden etkilenebilir. Kanser hastalığında erken teşhis ve tedavi hayat kurtarıcı öneme sahiptir. Bu yüzden şüphe durumunda veya gerekli olan rutin tarama testlerinde mutlaka sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
Kanser, vücuttaki herhangi bir doku veya organda bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu oluşan hastalıktır. Kansere neden olan hücreler sağlıklı hücrelerden farklı şekillenerek, düzgün çalışmazlar ve vücuttaki birçok alana yayılabilirler. Normal şartlarda bağışıklık sistemi anormal yapıdaki hücreleri yakalayarak yok eder. Fakat kanserli hücreler immün sistemden kaçabilir. Sağlıklı hücrelerde görülen hücre ölümleri, kötü huylu bu hücrelerde bulunmaz. Kanser meydana geldiği dokuya göre isimlendirilir. Bu oluşumlar, komşu organ ve dokulara yayılarak onlara zarar verebilir, hayati tehlikeye neden olabilirler.
Kanser hastalığında ana sebep DNA’nın doğuştan veya sonradan gelişen etkenlerden dolayı bozulmasıdır. Kanser bir dizi kanserojen etkenin sebep olması ile gelişir. Hastalığın oluşma sürecine kadar bağışıklık sistemi birçok bozulmayı düzeltse de kanser oluşumunu engelleyemez. Bu süreçte bağışıklık sistemi zayıflar ve yetersiz hale gelir. Neticede kanser özellikli hücreler aşırı bir şekilde çoğalarak hastalık gelişmesine neden olur.
Kanser türlerinde birçok faktör risk oluşturur. Sıklıkla bedensel etkenler buna yol açar. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Yaş: İnsanlar ne kadar uzun yaşarlarsa kanserojenlere de o derecede maruz kalırlar ve hücrelerinde genetik mutasyon oluşur.
Genetik: Bazı kişiler kansere oldukça yatkın genlere sahip olarak doğarlar.
Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, bazı kanser çeşitlerine karşı risk altındadır. Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananalar bu duruma örnektir.
Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi olan kişiler; meme, bağırsak, farenks, gırtlak, karaciğer ve mide kanserleri gibi türlere karşı risk altındadır.
Obezite: Aşırı kilo ortalama 12 farklı kanser türünün oluşma riskini artırır.
Yanlış Beslenme Biçimi: İşlenmiş tuzlar, kırmızı et, bol tuzlu besinlerin fazla tüketilmesi ve sebze meyvenin az tüketmesi kanser üzerinde etkilidir.
Fiziksel Aktivite Azlığı: Düzenli fiziksel aktivite, vücut yağlarını ve bunla ilişkili olan kanser çeşitleri riskini azaltır.
Sigara Kullanımı: Sigara dumanında 80’den fazla kanserojen madde bulunur.
Enfeksiyonlar: Bulaşıcı virüsler sende ortalama 2,2 milyon kanser ölümünden sorumludur. Mesela rahim ağzı kanseri vakalarının %70’i HPV enfeksiyonlarında dolayı gelişir.
İyonlaştırıcı Radyasyonlar: X-ışınları, gama ve radon gibi yüksek enerjisi bulunan radyasyon türleri kansere yol açmada risk oluşturur.
Bazı İş Kollarındaki Riskler: Bazı kişiler işyerlerinde maruz kaldıkları yoğun kimyasal nedeniyle kansere karşı risk altındadırlar.
Kanserin semptomları meydana getirdiği hastalığa göre değişir. Örneğin; yumurtalık kanseri kolona baskı yaptığı için kabızlığa sebep olabilir. Birçok farklı organ ve dokuda gelişebilen kanser, birçok farklı belirtiye sebep olabilir. Kanserin en yaygın belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Bulundukları doku ve organlara göre birçok kanser türü bulunur. Başlıca kanser türleri şu şekildedir:
Karsinom: En sık görülen kanser türlerindendir. Vücuttaki iç ve dış epitel hücrelerden dolayı gelişir.
Sarkom: Kas, yağ, kan damarları, kemik ve yumuşak dokularda gelişir. En yaygını kemik kanseridir.
Lösemi: Kemik iliğinde oluşan ve kan hücrelerinin anormal çoğalması ile gelişen kanserdir.
Lenfoma: Bağışıklık sistemindeki B ve T hücrelerinden oluşan kanser türüdür.
Melanom: Ciltte bulunan melanosit hücrelerinden dolayı gelişir.
Germ Hücreli Tümörler: Kadın ve erkek üreme hücrelerinden dolayı oluşan kanserlerdir.
Karsinoid Tümörler: Bilhassa sindirim sisteminde meydana gelerek, serotonin hormonu salımına neden olur ve karsinoid sendroma neden olur.
Yukarıda sıraladığımız kanser belirtilerinden bazılarının bulunduğu bireyler, vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır. Hekim ilk olarak hastanın hikayesini dinler. Bu anlamda genetik geçmişini, şikayetlerini ve yaşam tarzını öğrenir. Ardından laboratuvar testleri ve bazı görüntüleme yöntemleri ile teşhis eder. Teşhis edilen tümör varlığında biyopsi istenir. Kanser için sıkça istenen test tahliller şu şekilde sıralanabilir:
Tetkikler sonucunda kanser tespit edilirse metestaz yapıp yapmadığına bakılır. Bu sonuca göre kanser evrelendirilir. Medikal onkologlar tarafından yapılan kanser tedavisinde radyoterapi tedavisini de radyoterapi uzmanları ve nükleer tıp uzmanları planlar. Ayrıca cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi de uygulanabilir.
Bu unsurlar kanserde hastalığın gidişatını ve sağ kalım oranlarını belirler.
Şuana kadar kansere iyi geldiği kanıtlanmış herhangi bir bitki veya yiyecek bulunmamaktadır. Bu yüzden internette bulunan bu tip bilgilere itibar edilmemesi gerekir. Hekimler kanser hastalarına sağlıklı ve dengeli beslenmeyi, iyi uyumayı, stresten uzak kalmayı ve sosyal destek almalarını önerir.
