Anaflaksi Nedir? Anafilaktik Reaksiyon Nasıl Gelişir?

Ciddi boyutlarda alerjisi bulunan kişilerde, alerjene maruz kalınması sonucu anaflaksi tablosu meydana gelebilir. Gerekli müdahale yapılmadığı zaman yaşamı tehdit edici bir hal alan bu durum acil tedavi gerektirir. Peki, anaflaktik reaksiyon nasıl gelişir? Detaylar yazımızda.

Yayınlanma Tarihi 17 Mart 2022
Okunma Süresi 8 dk
Güncellenme Tarihi 17 Mart 2022
Makaleyi Paylaş
14 bin’den fazla hekimin, 5,2 milyon’dan fazla hastanın tercihi #bulutklinik

Anaflaksi Nedir?

Ciddi derecede alerjik durumu olan kişilerde alerjenlere maruz kalınması sonucu yaşamı tehdit edici durumların oluşmasına, anaflaksi denir. Meydana gelen reaksiyon hızlı bir ilerleme göstererek tüm vücut sistemlerini etkileyebilir. Gerekli tedavi yapılmadığı takdirde anafilaktik durum solunum problemlerine sebep olur ve ölümcül bir etkiye yol açabilir. Bu yüzden acil tıbbi müdahale gerektirir. Anaflaksi oluşması ile birlikte immün sistem bazı kimyasalları salgılar ve bundan dolayı kişi şok durumuna girebilir. Şok tablosunda ise kişinin ani bir şekilde kan basıncı düşer ve hava yolları daralarak solunum sıkıntısı çeker. Yanı sıra deri döküntüleri, zayıf bir kalp atışı, bulantı ve kusma eşlik edebilir.

Anaflaksi Neden Olur?

Bazı ilaçlar, gıdalar ve böcek ısırıkları anaflaksi nedenlerinin başında yer alır. Bazı sebeplerden dolayı kullanılan immünoterapi enjeksiyonları sonrasında da bazı maddeler için alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Günümüzde çoğalan latekse aşırı duyarlılık gösterme vakalarında da anaflaktik tepki meydana gelebilir. Bilinen bu nedenler dışında hiç bilinmeyen ve anlaşılamayan sebeplerden dolayı da anaflaktik tablo oluşabilir. Bu duruma idiyopatik anaflaksi denir. Anaflaksi vücudun bir alerjene maruz kalması sonucu bağışıklık sisteminin aşırı derecede yanıt vermesidir. Bu duruma neden olabilecek alerjenler ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Böcek ısırıkları
  • Penisilin gibi bazı ilaçlar
  • Süt ve yumurta
  • Çeşitli kuruyemişler
  • Kabuklu deniz ürünleri
  • Lateks

Nadiren de olsa aşırı egzersiz ve koşu yapılması anaflaktik şoku tetikleyici bir etken olabilir. Ayrıca daha önce anaflaktik şok geçiren bir kişinin riski diğer bireylere göre daha fazladır.

Anaflaktik Reaksiyon Nasıl Oluşur? Belirtileri Nelerdir?

Anaflaktik reaksiyon vücudun herhangi bir maddeye karşı geliştirdiği reaksiyon sebebi ile meydana gelir. Örneğin; bahar mevsimlerindeki alerjiler polen veya çimen gibi etkenlerden dolayı tetiklenir. Bu durum veya farklı sebeplerden dolayı anaflaksi gelişebilir ve hızla gelişim göstererek ölümcül bir boyuta ulaşabilir. Bu duruma neden olabilen alerjenler cilde temas ederek, solunum yoluyla veya yutarak sindirim sisteminden vücuda girebilir. Alerjen etki ettikten sonra saniyeler içinde belirgin bir semptom meydana gelebilir. Anaflaksi semptomları şu şekilde sıralanabilir:

  • Göğüs bölgesinde sıkışma veya rahatsızlık hissi
  • Öksürük
  • Nefes darlığı
  • İshal
  • Bulantı ve kusma
  • Karın ağrısı
  • Yutkunma zorluğu
  • Sersemlik
  • Konuşurken dilin dolanması
  • Kaşıntı

Bu başlangıç belirtileri anaflaksinin ilerlemesi ile beraber ağırlaşabilir. Bilhassa uygun tedavini yapılmadığı bireylerde oluşabilecek ciddi belirtiler şu şekilde olabilir:

  • Tansiyon düşüklüğü
  • Bilinç kaybı
  • Halsizlik
  • Nabızda hızlanma
  • Kalp ritminin düzensizleşmesi
  • Nefes alıp vermede hırıltı
  • Ciltte kaşıntılı lezyonlar
  • Solunum yollarında tıkanma
  • Göz ve yüz bölgesi başta olmak üzere vücudun herhangi bir bölgesinde ödem olması
  • Şok
  • Kardiyak arrest (kalbin durması)
  • Respiratuar arrest (solunum sisteminin işlev kaybı)

Anaflaksinin erken anlaşılması ve tedavi edilmesi, hastaların bu ağır durumları yaşamaması için oldukça önemlidir.

Anaflaksi Teşhisi Nasıl Konulur?

Anaflaksi teşhisinde reaksiyon ilk 1-2 saat içinde gerçekleşeceği için hızlı olunmalıdır. Acil servislerde bu şikayet ile gelen hastalara hekim ilk olarak akciğer dinlemesi yapar. Su toplanması riskine karşı hırıltı sesi olup olmadığına bakar. Ayrıca kişinin tıbbi öyküsü de alınarak herhangi bir alerjene karşı önceden bir reaksiyonu olup olmadığı incelenir. Gerekli müdahale ve tetkikler ile teşhis kesinleştirilir. Kandaki triptaz enzimi anaflaksi ile yükselir. Bu test durumun teşhis edilmesinde yardımcı olabilir. Daha sonra ise hastanın deri testi yapılarak hangi alerjenlere karşı duyarlı olduğu anlaşılır.

Anaflaksi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Alerjik tepkimeler hızla gelişebileceği için bu acil bir tıbbi durumdur. Bu yüzden o şekilde müdahale edilmesi hayatidir. Tedavinin ilk kısmında hastanın güvenli şekilde solunumu sağlanır ve sıvı desteği verilebilir. Ardından bu duruma neden olabilecek etkenler değerlendirilerek alerjene maruz kalınmadığından emin olunur.

Anaflaksinin ana tedavisi epinefrin enjeksiyonudur. 1000’de 1 konsantrasyonu olan epinefrin kas içine 0,3 ila 0,5ml arasında uygulanır. Küçük yaştakiler için ise gerekli doz çocuğun kilosuna göre hesaplanır. Kas içi uygulama deri altından daha hızlı sonuç verdiği için tercih edilir. Bazı hastalarda genellikle tek doz yeterli gelirken, bazılarında birkaç doz 5-10 dakika aralıklarla yapılabilir.

Çerez Tercihlerinizi Seçin

Sitemizde size en iyi hizmeti sunabilmek için çerez kullanılmaktadır. Detaylar için Çerezlere İlişkin Adınlatma Metni'ni inceleyebilir veya çerezleri özelleştirebilirsiniz.