Andropoz, bazı erkeklerde yaşlanmaya bağlı olarak erkeklik hormonunun kandaki düzeyinde azalma olmasıdır. 'Erkek menopozu' da denilen bu süreç, kadınlardaki dönemden farklı olarak her erkekte meydana gelmez. Bazı kişiler andropozu çok şiddetli yaşarken bazı kişiler hiçbir sorun olmadan hayatına devam edebilir. Andropozu belirgin yaşayan kişilerde ise cinsel isteksizlikten, depresyona kadar birçok olumsuz semptom görülebilir.
Erkeklik hormonunu testisler salgılar. Aynı zamanda sperm üretiminde de rol oynar. İleri yaşlarda ise bu hormon; kemik yoğunluğunun dengelenmesi, kas gücünün korunması ve saç sağlığının korunması gibi görevleri de yerine getirir. Cinsel fonksiyonların işlevini sürdüren bu hormonun seviyesinin azalması ise kişinin vücudunda birçok değişime yol açar. Erkek menopozu olarak da bilinen andropoz, erkeklerin 40 yaşların sonundan 50’li yaşların başına kadarki süreçte cinsel dürtü kaybı, erektil disfonksiyon ve depresyon gibi semptomlar yaşaması olarak tanımlanabilir. Yani andropoz erkeğin sadece cinsel performansını ve fizyolojisini değil, ruh halini de etkiler. Uyku bozuklukları, cildin hızla kırışması, depresif ruh hali gibi belirtiler gözlemlenebilir. Ancak menopozu tüm kadınlar yaşasa da, andropoz tüm erkeklerin başına gelen bir süreç değildir. Ayrıca genellikle 50 yaş sonrası görülse de kesin bir andropoz yaşı bulunmaz. Erkeklerde andropoz, testesteron replasmanı tedavisi ile düzelebilen bir dönemdir.
Her erkeğin vücdunda farklı düzeyde testesteron üretilir. Orta yaşa geldiklerinde ise erkeklerde üretilen bu hormonun seviyesinde bir miktar azalma olabilir. Ancak her kişide bu azalma farklı seviyede görülür. Bu açıdan andropoz kadınlarda oluşan menopozdan farklı bir durumdur. Kanda bulunan testesteron seviyesinin azalması andropoz oluşmasındaki en önemli sebeptir. Yanı sıra yaş ilerlemesine bağlı olarak seks hormonu bağlayan globülin (SHBG) de andropozun gelişmesine etkendir. Kanda mevcut olan ve vücudun ihtiyacı olan testesteronun bir bölümünü bağlayan SHBG hormonu yaş almaya bağlı olarak artar. Bu durum biyolojik ihtiyaç için gerekli olan testesteron seviyesini azaltır. Bu yüzden kişide testesteron azalmasına bağlı olarak bazı şikayetler gelişir ve andropoz dönemi başlar.
Birçok kişide andropoza girmek herhangi bir semptoma neden olmaz. Fakat bazı erkeklerde andropozun belirtileri psikolojik, cinsel ve fiziksel problemlere yol açabilir. Kişinin yaşının ilerlemesi ile birlikte bu sorunlar daha zor bir hale gelebilir. En sık görülen andropoz belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Andropoz şikayetiyle doktora gelen kişinin ilk olarak tıbbi öyküsü alınır. Daha sonra doktor aldığı bilgilerden yola çıkarak teşhisi kesinleştirmek ve olası diğer hastalıkları elemek için bazı testler ister.
Kan içerisindeki testesteron seviyesinin tespit edilmesi için total testesteron, serbest testesteron, LH, FSH ve prolaktin hormon düzeylerine bakılır. Testin doğru sonuç vermesi için genellikle hormon seviyesinin en yüksek olduğu 8-11 saatleri arasında yapılır. Testin sonuçlanması ile andropoz kesin tanı alabilir.
Çoğu kişi cinsel konularda konuşmaktan utandığı için yanıltıcı cevaplar verebilir. Bu da sorunun tespit edilememesine yol açar. Bu yüzden, teşhisin doğru bir şekilde yapılabilmesi için kişinin hekime karşı açık bir şekilde konuşması önemlidir.
Andropoza giren erkek hem fiziksel hem de ruhsal açıdan olumsuz bazı semptomlar yaşayabilir. Bu durum kişinin hayat kalitesini düşürerek keyifsiz bir süreç yaşamasına neden olabilir. Andropoz tedavisinde multidisipliner bir yaklaşımla kişinin ruhsal ve fiziksel olan her iki sorunu da ele alınır. Bu sorunların iyileştirilmesi hedeflenir.
Andropozdan dolayı şikayetler yaşayan kişilere uygulanan tedavi yöntemlerinden biri de testesteron replasman tedavisidir. Bu tedavide vücuda çeşitli yöntemlerle testesteron verilir. Bunlar; testesteron bantları ile deriden, kremlerler kullanılarak, kapsül şeklinde ağızdan veya kas içine iğne şeklinde olabilir. Ancak bu tedavinin ciddi yan etkileri bulunduğu için hekim kişinin tedaviye uygun olup olmadığını detaylı bir incelemeden sonra belirler. Replasman tedavisi;
Tedavi gerektirmeyen düzeyde andropoz yaşayan kişiler için sağlıklı bir yaşam tarzı uygulamak semptomların daha hafif geçmesini sağlayacaktır.
