Sağlıklı bir yaşamın devamı için böbrekler vücuttaki atık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar. Yanı sıra ise bazı yararlı maddeleri filtre ederek vücut için gerekli oranlarda ayarlama yapar. Bu yüzden böbreklerde yaşanan aksamalar vücudu olumsuz yönde etkiler. Böbrek rahatsızlıklarından biri olan ve ülkemizde de yaygın olarak görülenlerden biri de böbrek taşlarıdır. Nedeni net olarak bilinmese de bazı tetikleyici faktörlerin yol açtığı bu rahatsızlık tedavi edilmediği zaman ciddi sorunlara neden olabilir. Bu yazımızda böbrek taşı rahatsızlığını sizler için detaylandırdık.
Genellikle bilinmeyen nedenlerden dolayı böbrek kanalları içerisinde bazı minerallerin birleşip meydana getirdiği sert yapılara böbrek taşı denir. Kişide bir kez oluştuğu takdirde tedavi edilse bile tekrarlama oranı yüksek olan bir hastalık olan böbrek taşı, erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha fazla görülür. Her yaşta görülebilen böbrek taşı 30’lu yaşlardaki bireylerde daha sık gözlemlenebilir. Nedeni net olarak bilinmese de taş rahatsızlığının; beslenmeden yaşanılan bölgeye, genetikten cinsiyete kadar birçok nedeni olduğu düşünülmektedir. Bazı vakalarda uzun süre hiçbir belirti vermeyen bu taşlar, bazen idrar yoluna düşerek hastalara şiddetli ağrılar yaşatabilir. Tedavisi olunmadığı takdirde böbrek içindeki basıncın artmasıyla birlikte organda fonksiyon bozukluğuna neden olur.
Taşı meydana getiren minerallere göre böbrek taşı çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
Kalsiyum Taşları: Vakaların %75’lik orandaki büyük bir kısmında görülen taşlardır. Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat türündeki kalsiyumun çeşitli bileşkelerinin meydana getirdiği taşlardır.
Ürik Asit Taşları: Yaygın olarak yüksek oranda protein diyeti ile beslenen kişilerde görülen taşlardır.
Sistin Taşları: Nadiren görülen bu böbrek taşları, metabolik bozukluklardan kaynaklanır.
Sitruvit (Enfeksiyon)Taşları: Kısa zamanda çok hızlı büyüyen bu taşlar, genellikle idrara yolundaki enfeksiyonlardan dolayı oluşur.
Böbrek taşı neden olur? Sorusunun net bir cevabı olmasa da hastalığın oluşmasına etken bazı olabilecek risk faktörleri bulunur. Genetik aktarım sonucu ailesinde böbrek taşı olanlarda yüksek ihtimalle bu hastalık görülür. Yanı sıra, yanlış beslenme ile vücutta böbrek taşı oluşumu tetiklenebilir. Bunların haricinde taş oluşmasına neden olan etkenler şu şekilde sıralanabilir:
Çok küçük boyuta sahip taşlar herhangi bir belirti vermeden idrar yolundan geçebilirken, taş boyutlarının büyümesi ile böbrekle mesaneyi birbirine bağlayan tüpte tıkanmaya neden olabilir. Bu sıkışmadan dolayı da hastalarda meydana gelen en belirgin şikayet ağrı olarak görülür. Bazı hastalarda ağrı hafif seyrederken bazılarında olukça şiddetli bir şekilde seyredebilir. Hastalar bu ağrıyı genellikle yan ağrısı olarak belirtirler. Ortaya çıkıp kaybolan özellikte olan bu ağrının haricinde böbrek taşı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Böbrek taşının teşhisi için öncelikle hastanın tıbbi öyküsü dinlenir ve fiziki muayenesi yapılır. Daha sonra çeşitli labaratuvar testleri ve bazı görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir. Bu yöntemlerin bazıları şu şekildedir:
Böbrek taşı tedavisi taşın boyutu ve türüne göre değişkenlik gösterir. Bazı taş çeşitleri ameliyatsız yöntemler ile ilaç tedavisi kullanılarak eritilebilir. Küçük boyuttaki taşlar ilaç tedavisiyle birlikte bol su tüketimi yapılarak idrara yolu ile vücuttan atılabilir.
Daha büyük boyuttaki taşlar için ise önceki yıllarda açık ameliyat uygulanıyordu. Bu ameliyatlar zorlu bir iyileşme süreci ve hastalığın tekrarına neden olabiliyordu. Gelişen teknolojik gelişmelerle birlikte günümüzde bu yöntem yerine daha yenilikçi teknikler uygulanıyor. Bu anlamda erimeyen ve ebatı oldukça büyük olan taşlar için ESWL taş kırma (Extracorporeal Schock Wawe Lithotripsy) adındaki şok dalgaları ile taş kırma yöntemi uygulanır. Yanı sıra RIRS tedavisi olarak da adlandırılan Retrograd İntrarenal cerrahi ile taş kırma ve çıkarma işlemleri de yapılabilir. Bazı vakalarda ise nefrolitotomi yani taşın böbrekten direkt olarak çıkarıldığı ameliyat tercih edilebilir.
Tüm bu yöntemlerin seçimi ürolog tarafından detaylı muayene ve tetkikler neticesinde belirlenir.
Böbrek taşı tedavisinden sonra hastalığın tekrarlamaması için bireyin taşın oluşumuna neden olan faktörlerden kaçınması gerekir. Bunun içinde kendisinde olan taş türünü bilmeli ve ona göre düzen oluşturmalıdır. Diyetinde taş oluşumuna neden olan besinlere yer vermemelidir. Bol su tüketmeye dikkat etmelidir. Böbrek taşı olan bireylerin şiddetli ağrı çekmeden önce rahatsızlıklarıyla ilgili detaylı muayeneden geçmeleri hastalığın ileri seviyelere ulaşmasını engellemeye yardımcı olur.
Konu ile ilgili diğer başlıklara da göz atabilrisiniz.
