Çocuklarda görülen ateş, boğaz, ağrısı veya bademcik şişmeleri bazı vakalarda sık öpülmesinden kaynaklanıyor olabilir. Halk dilinde öpücük hastalığı diye bilinen EBV hastalığı Epstein- barr virüsünün yol açtığı bulaşıcı bir enfeksiyondur. Kişiden kişiye tükürük yoluyla kolayca bulaşabilir. Çocukları uzun bir süre halsiz düşüren bu hastalık, bağışıklığın zayıflaması ile nadiren de ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Enfeksiyöz mononükleoz, mono hastalığı veya halk arasındaki tabiri ile öpücük hastalığı, Epstein-barr virüsünün yol açtığı yaygın bir bulaşıcı viral hastalıktır. Virüs genellikle öpüşme sırasında tükürük yolu ile bulaştığı için bu ismi alır. Mono hastalığı her yaşta görülebilse de en sık, 15-18 yaş grubunda ve 5 yaş altı çocuklarda rastlanır. Araştırmalara göre 5 yaş altında öpücük hastalığına yakalanma oranı %50’nin üstünde seyrediyor. Kuluçka süresi ortalama 40 gündür. Ancak çocuklarda 15-20 güne kadar düşebilir. Hastalığın seyri kişinin bağışıklık sistemi ile ilgilidir. Bağışıklığı zayıf olan kişilerde daha ağır geçen hastalık bazı kişilerden hiç semptom vermeden de geçirilebilir.
Öpücük hastalığı virüsü olan EBV uçuğa sebep olan herpes virüs ailesindendir. Dünya genelinde yaygın bir şekilde enfeksiyona neden olan bir virüs türüdür. Öpücük virüsü enfekte olan bir kişinin kan, tükürük gibi vücut sıvıları ile kolayca yayılır. Ayrıca organ nakli, cinsel temas, öksürük, hapşırık, hastalık taşıyıcısı olan kişiyle çatal kaşık paylaşımı gibi durumlar da virüsün bulaşmasını sağlar.
Enfeksiyöz mononükleoz hastalığı bulaştıktan sonra genellikle 4-8 hafta kadar belirtileri görülmeyebilir. Bu kuluçka süresi dolduğunda ise hastalık vakaların ortalama %50’sinde belirgin semptomlara neden olabilir. Öpücük hastalığı bulaşan çocukların ise ortalama %10’unda şikayet oluştuğu düşünülür. Daha önce geliştirdikleri bağışıklıktan dolayı yetişkinlerde daha nadir etki gösterir. Yaklaşık 2 ay süren EBV virüsü belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Yukarıdaki belirtiler ilk 3 gün sürer ve hastalığın bir sonraki aşamasındaki belirtiler ortaya çıkar:
Hastaların 3’te birinde bademcikler beyaz bir zarla kaplanır. Bazı vakalarda karaciğer ve dalakta şişme oluşması gibi ağır tablolara neden olabilir. Bazı hastalarda ise kızamıktakine benzer bir biçimde lekeli vücut döküntüleri görülebilir. Hastalığın ilk günlerinde iki göz kapağında da geçici bir ödem oluşabilir.
Ölümcül bir etkisi çok nadir görülen hastalık grip ve benzer hastalıklarla karıştırılabilir. 1-2 hafta dinlenme, bol sıvı alımı ve ev bakımı ile geçmez ise hekime başvurmakta yarar vardır.
Çocuklarda ve yetişkinlerde öpücük hastalığı için risk grubu olan kişiler şu şekilde sıralanabilir;
EBV hastalığı genellikle çok ciddi sonuçlar doğurmaz. Fakat nadiren de olsa bademcik ve sinüs enfeksiyonları gibi başka hastalıklara yol açabilir. Yetişkinlerde veya çocuklarda öpücük hastalığı nedeni ile oluşabilecek komplikasyonlar ise şu şekilde sıralanabilir:
Hastalığın teşhisi için öncelikle fiziki bir muayene yapılır. Daha sonra kesin teşhis konulması için kan testleri istenir. EBV’nin başlarında kandaki beyaz kan hücreleri lenfositlerde artış olabilir. Ayrıca hastalığın teşhisinde monospot ve heterofil antikor gibi testler de yapılabilir. Yapılan bu testlerde vücudun hastalığa karşı ürettiği antikor seviyesi ölçümlenir. Fakat bu antikorlar 2. ve 3. haftaya kadar tespit edilemeyebilir. Kan testleri karaciğerde olası anormallikler veya iltihaplanmaları gösterebilir. Ayrıca benzer semptomlar gösteren diğer hastalıkları dışlamak için kullanılabilir.
Hastalık nasıl geçer? Hastalık için özel bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak hastalığın semptomları olan ateş, boğaz ağrısı ve bademcik şişmesini azaltmak için bazı ilaçlar verilebilir. Bu aşamada genellikle çocuk doktoru veya aile hekimi tedaviyi planlayabilir. Hastaya bir tedavi uygulanmasa da belirtileri 1-2 ay içinde kendi kendine düzelebilir. Düzelmeyen vakalarda ise enfeksiyon uzmanı, hematolog, kardiyolog gibi diğer uzman hekimlerin devreye girmesi gerekir. Dalak yırtılmasında ise cerrahi tedavi gerekir.
EBV tedavisi genellikle belirtilerin hafifletilmesine yönelik uygulanır. Evde yapılan tedaviler ise iyileşme sürecini hızlandırır:
Hastalık ortalama 6 gün sürebilmektedir. Çocuklarda yetişkinlere oranla daha hafif seyretmektedir. Ayrıca genellikle hastalık tekrarlamaz.
Mono hastalığında hastaların çoğu olumlu yanıtlar verir. Ciddi ve hayati komplikasyon çok nadir görülür.
