Çölyak hastalığı, gluten tüketimine karşı bağışıklık sistemi tepkisiyle ince bağırsakta hasara yol açan bir otoimmün bozukluktur. Genetik yatkınlık ve bağışıklık reaksiyonu hastalığın ana nedenlerindendir. Kan testleri ve biyopsi ile teşhis edilir ve tek tedavi yöntemi glutensiz diyettir.
Gluten enteropatisi olarak da bilinen çölyak hastalığı, buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan bir protein olan glutenin tüketilmesiyle tetiklenen genetik bir otoimmün bozukluktur. Bu makalede nedenleri, teşhis süreci ve tedavi seçenekleri açıklanmaktadır.
Genetik Yatkınlık: Belirli genetik belirteçlere (HLA-DQ2 ve HLA-DQ8) sahip bireyler daha duyarlıdır.
Bağışıklık Reaksiyonu: Gluten tüketildiğinde, bağışıklık sistemi aşırı tepki vererek iltihaplanmaya ve ince bağırsakta hasara neden olur.
Bu reaksiyon, ince bağırsakta besin emilimi için kritik öneme sahip küçük çıkıntılar olan villusları yok eder. İşlevsel villuslar olmadan, vücut temel besin maddelerini emmekte zorlanır, bu da emilim bozukluğuna ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.
Çölyak hastalığı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çok çeşitli semptomlarla kendini gösterir:
Kronik ishal veya kabızlık.
Karın ağrısı ve şişkinlik.
Yorgunluk, sinirlilik veya depresyon.
Yeterli kalori alımına rağmen kilo kaybı.
Kalsiyum, çinko ve selenyum eksikliği gibi beslenme eksiklikleri.
Kan Testleri: Spesifik antikorların (örn. anti-doku transglutaminaz) test edilmesi, glutenle ilişkili otoimmün aktivitenin belirlenmesine yardımcı olur.
Gastroskopi ve Biyopsi: İnce bağırsak biyopsisi, çölyak hastalığının ayırt edici özelliklerinden biri olan villus hasarını doğrular.
Eliminasyon Diyetleri: Diyetten glutenin çıkarılmasıyla semptomlarda iyileşme gözlemlenmesi.
Tek etkili tedavi yöntemidir:
Yaşam Boyu Glutensiz Diyet:
Buğday, arpa, çavdar ve yulaf içeren tüm ürünlerden kaçının.
Gizli glüten kaynaklarını belirlemek için gıda etiketlerini dikkatlice okuyun.
Glutensiz diyetlerin semptomları iyileştirmediği nadir vakalarda, immünosupresif tedaviler reçete edilebilir.
Çölyak hastalığı, kronik olmakla birlikte, doğru teşhis ve glütensiz bir diyete bağlılıkla yönetilebilir. Erken teşhis ve diyete sıkı uyum, uzun vadeli komplikasyonları önleyebilir ve yaşam kalitesini artırabilir.
