Kırmızı kan hücresi, alyuvar veya eritrosit olarak da bilinen RBC, başta vücuda oksijen taşınmasından ve karbondioksit alışverişinden sorumludur. RBC nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü nedir? Cevaplar yazımızda.
Kan sayımı değerlerinden birisi de eritrosit yani RBC’dir. Kırmızı kan hücresi, kırmızı küre olarak da bilinen eritrosit yani RBC, kana kırmızı rengini vermektedir. Proteinler sayesinde oksijenin vücudun geri kalanına taşıyacak şekilde özelleştirilir. Görüntüsü disk şekildedir. Hemoglobin taşır. Karbondioksit alışverişine yardımcı olur.
Nefes alışverişinde akciğerlere giden oksijen, RBC tarafından bağlanır. Vücuttaki tüm doku ve organlara taşınır. Hücrelerin oksijen kullanmasıyla ortaya çıkan karbondioksit gazı RBC aracılığıyla bağlanıp akciğere taşınır. Nefes verilmeyle birlikte karbondioksit, vücuttan atılır.
Eritropoetin hormonunun büyük bir kısmı böbreklerin dış korteks tabakasında yer alan hücrelerde, bir kısmı ise karaciğerde gerçekleşir. Sağlıklı bir bireyde her bir saniyede, 1,5 milyonun üzerinde üretim gerçekleşir. Alyuvarlar başlangıçta çekirdekli bir yapıdadır. Yaklaşık 1 hafta sonra olgunlaşmaya başlar ve çekirdekleri gider. Esnek yapıları sayesinde kan dolaşımında aktiftir.
Kan testi sonucunda referans değerlerinin üzerine çıkması eritrosit sayısındaki artışı gösterir. Alyuvar hücrelerinin oksijen ve karbondioksit alışverişinde yetersizlik, dokulara veya organlara gerekli olan oksijenin iletilmemesine bağlı, kemik iliğinin fazla sayıda eritrosit üretmesi RBC yüksekliğidir.
Eklem, göğüs ağrıları, tansiyon yüksekliği, avuç içlerinde hassasiyet, baş ağrısı, uyku bozukluğu, kulak çınlaması, karın ağrısı, kas ağrısı, kaşıntı gibi belirtiler görülmektedir.
Birincil eritrositoz, kemik iliğinde bulunan hücrelerin genetik faktörler nedeniyle normalin üzerinde üretmesiyle gerçekleşir.
Dış faktörlerin etkisiyle eritrosit sayısının normalin üzerine çıkması ile gelişen türdür. Bazı ilaçların kullanılması, bazı hastalıklar ikincil eritrositoza neden olur. Genellikle oluşan nedenler şu şekildedir:
Konjenital kalp hastalıkları
KOAH (Kronik obstrüktif akciğer hastalığı), uyku apnesi benzeri solunum bozuklukları
Böbrek ve akciğer hastalıkları ya da bu organlardaki kistler
Hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar
İdrar söktürücü ilaçlar
Sigara kullanımı
Dehidrasyon
RBC değerinin düşüklüğü referans değerlerden düşük olması, anemi belirtisidir. En yaygın sebebi ise yetersiz ve dengesiz beslenmektir. Alyuvar üretiminin vücuttaki doku ve organların ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelmesi, kanamayla vücutta kan kaybının olması düşüklüğe etki etmektedir. Belirtiler ise şu şekildedir:
Enerji kaybı
Halsizlik
Kolay yorulma
Huzursuzluk, sinirlilik
Nefes darlığı
Baş dönmesi
Şiddetli göğüs ağrısı
Ciltte solukluk
Uyku sorunları
Kalp atışında düzensizlik
Düşüklüğe bağlı olarak oluşan bazı hastalıklar; anemi çeşitleri, lösemi, tiroid bozuklukları, böbrek rahatsızlıkları, epilepsi nöbetleridir.
Kan sayımı testinde bakılan değerlerdendir. Sonuçların değerlendirilmesi cinsiyete ve yaş gruplarına göre farklılık göstermektedir. Ayrıca hamilelik döneminde de RBC değeri değişmektedir. Normal değerler şu şekildedir:
Yenidoğan bebeklerde, kandaki 1 mikro litre başına, 4,8-7,2 milyon aralığındadır.
Çocuklarda, kandaki 1 mikro litre başına, 4,6-4,8 milyon aralığındadır.
Kadınlarda, kandaki 1 mikro litre başına, 4,2-5,4 milyon aralığındadır.
Erkeklerde, kandaki 1 mikro litre başına, 4,7-6,1 milyon aralığındadır.
Gebelerde, kandaki 1 mikro litre başına, birinci (ilk üçüncü ayda) 3,42-4,55 milyon, ikinci trimesterda (ikinci üçüncü ayda) 2,81-4,49, üçüncü trimesterda (son üçüncü ayda) 2,72-4,43 milyon aralığındadır.
Sağlıklı bir bireyin idrarında 0-3 arasında RBC değeri olması normaldir. Bu değerin üzerinde görülmesinde ise neden arttığı bulunmalıdır.
İdrarda RBC görülmesi kan karıştığını gösterir. Bu durum hayati tehlike oluşturmamaktadır fakat ciddi ve önemli hastalıkların habercisi olabilir.
Ayrıca eritrosit görülme nedenlerinden bazıları şunlardır:
İdrar yolu iltihabı geçirmiş olmak
İdrar kesesinde veya böbreklerde meydana gelmiş enfeksiyon
Böbreklerde taş olması
Böbreğin zarar görmesi
Prostat kanseri
Kanser ilaçları
Virüs kaynaklı iltihaplar
Kanın pıhtı atması
Gebelik sürecinde kırmızı kan hücre sayısı önemlidir. Kanda yeterli demir ve oksijen miktarı olması önemlidir. Hamilelikte kan miktarında artış olabilir. Fakat bunun az miktarı kırmızı kan hücrelerinde gerçekleşmektedir. Bazı durumlarda ise anemi görülmektedir. Oksijen taşıyamayan kırmızı kan hücreleri hamilelikte soruna neden olabilir. Doktor tarafından uygun görülen tedavi yöntemi uygulanmalıdır.
