Sedef hastalığı, her yaşta meydana gelebilen kronik bir deri hastalığıdır. Nedeni hala kesin olarak bilinmeyen hastalığı; genetik, otoimmün ve diğer bazı çevresel faktörlerin etkilediği düşünülür. Hastaların ciltlerinde meydana gelen sedefli ve kızarık lezyonlar, fizyolojik açıdan olduğu kadar, sosyal açıdan da olumsuz hissetmelerine neden olur.
Sedef hastalığı diğer adı ile psoriasis, cilt hücrelerinin normal seyrinden daha fazla çoğalmasına sebep olan bir cilt bozukluğu hastalığıdır. Teşhisi koyulduktan sonra ömür boyu devam eden kronik bir hastalıktır. Cilt üzerinde üzeri beyaz pullarla kaplı çıkıntılı kırmızı lekeler oluşur. Vücudun herhangi bir yerinde oluşabilen bu lezyonlar, sıklıkla kafa derisi, dirsekler, sırt ve dirseklerde görülür. Bulaşıcı olmayan sedef hastalığı, aynı aile üyelerinde birden fazla kişide meydana gelebilir. Genellikle genç yetişkinlerde görülen hastalık zamanla iyileşebilir veya belirli bir zaman diliminde geri gelebilir. Bazı vakalarda cildin bir kısmı etkilenirken, daha ağır seyreden kişilerde vücudun geniş bir alanı hastalıktan etkilenebilir.
Sedef hastalığının kesin olarak nedeni bilinmemektedir. Fakat, yapılan araştırmalara göre genetik ve bağışıklık sisteminden kaynaklı faktörlerin hastalığa etken olabileceği düşünülmektedir.
Bağışıklık sisteminden kaynaklanan sedef hastalığında, bu sistemde kaynaklanan bir hata gereksiz yere deride iltihaplanmaya neden olur. Bu nedenle de yeni cilt hücreleri hızlı bir biçimde çoğalır. Normal bir süreçte cilt hücreleri 10-30 gün arasında çoğalırken, sedef rahatsızlığında yeni gelişen hücreler 3-4 günde bir büyür. Bu da, eski hücrelerin deride birikerek gümüş pulları oluşturmasına neden olur. Olağan dışı gelişen bu deri hücrelerinde rol oynadığı düşünülen faktörler ise şu şekilde sıralanabilir:
Hastaların üçte biri çocukluk dönemi başlangıçlıdır. Bu yüzden aile öyküsü olması önemli bir risk etkeni olarak bulunur. Yapılan araştırmalarda sedef ile alakalı 25 farklı gen alanının olduğu saptanmıştır.Yakın aile üyelerinin psoriasis olması kişinin hastalığa yakalanma riskini artırır. Araştırmalara göre genetik aktarım, risk grubundaki bireylerin ortalama %10’unda görülebilir. %10’luk bu kısımdaki kişilerin ise %2-3’lük bir kısmında sedef hastalığı aktif olarak bulunur.
Sedef hastalığının klasik belirtisi deri üzerinde keskin bir şekilde beliren ve adı gibi sedef rengindeki kepeklerin olduğu değişik boyutlara sahip kızarık plaklardır. Ancak, sedef türleri farklıdır. Bu yüzden türlerine göre görülen belirtiler de farklılık gösterir. Saçlı deriden tırnaklara kadar tüm deriye yayılabilen sedef hastalığı çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
Plak Tipi Psoriasis: En yaygın görülen sedef hastalığı tipidir. En sık; saçlı deri, diz, dirsek ve kalça bölgelerinde oluşur. Üzerinde gümüş rengi kepekler olan, kızarık, oval veya yuvarlak kabarık plaklar şeklindedir.
Guttat Psoriasis: Sıklıkla ergenler ve çocuklarda meydana gelir. Genellikle boğaz enfeksiyonları sonrası çıkar. 1 cm’den küçük kızarık ve kepekli döküntüler görülür.
Eritodermik Psoriasis: Bu sedef türünde vücudun %80’inden fazla bir alanı kepekli ve kızarık bir hal alır. Ağır geçirilen bu türden hastanın acilen hastaneye yatırılması gerekir.
Püstürel Psoriasis: Tüm vücuda yayılmış bir şekilde oluşur. Lezyonlar içinde irin bulunan sivilceler formundadır. Bu türde el içi ve ayak tabanını tutan alt bir formu da mevcuttur.
Eklemlerin Sedef Hastalığı: Bu çeşitte sadece eklemlerde psoriasis görülür. En fazla ayak ve el parmakların eklemlerinde görülür. Tırnak tutulumu olan kişilerde de eklem tutulumlarına rastlanır. Bu yüzden sedef hastası olan kişilerde tırnak değişiklikleri mutlaka incelenmelidir. Böylece erken dönemde tespit edilen eklem rahatsızlıklarının kalıcı hasar bırakması engellenebilir.
Psoriasis Tırnak Değişikleri: Tırnak sedefi tırnak şekillerinde değişiklikler ile gözlemlenir. Genellikle deri sorunları ile birlikte görülseler de tek başına tırnakta sedef oluşumuna da rastlanır. Belirtileri açısından tırnakta sedef hastalığı; tırnağın yatağından ayrılması, tırnak üzerinde toplu iğne başı gibi çukurlar, tırnakta kalınlaşma, tırnak altında sarı yağ gibi leke gibi görüntü veya tırnak görüntüsünün bozulması olarak görülebilir. Tırnak tutulumu eklem hastalığına işaret edebilir.
Sedef, genellikle fiziki muayene ile tanısı konulabilen bir hatalıktır. Ayrıca, ailede sedef olması tanıya yardımcı olan bir durumdur. Diğer hatalıklarla benzerlik gösteren şüpheli durumlarda ise biyopsi yapılabilir. Biyopsi işleminde, küçük bir parça deri örneği alınarak laboratuvar incelemesine yollanır. Bu uygulama ile kişide hangi tür sedef hastalığının bulunduğu da saptanabilir.
Günümüzde kesin bir sedef tedavisi bulunmamaktadır. Hali hazırda uygulanan tedaviler ise semptomları azaltmaya yönelik olarak uygulanır. Türüne ve dercesine göre dermatoloji uzmanı ile hasta işbirliği ile bir tedavi planı oluşturulur. Hastalığa uygun; topikal kremler, sistemik haplar, iğneler ve fototerapi tedavileri uygulanabilir. Bunların yanı sıra sedef hastalarının hastalığna yardımcı olması için dikkat etmesi gereken bazı noktalar ise şunlardır: