Böbrekler aracılığı ile vücuttan uzaklaştırılan üre, azotlu bir bileşiktir. Böbreğin işlevlerini yeterince yapamaması halinde, yeterince süzülemez ve kandaki miktarı artabilir. Bu yüzden bazı sağlık problemlerine neden olabilir. Peki, kanda üre yükselmesi ve düşmesi ne anlama gelir? Detaylar yazımızda.
Proteinlerin yıkımı ile meydana gelen azotlu bir bileşiktir. Besinler ile alınan proteini mide ve ince bağırsak sindirir. Ardından bu protein kan yolu ile karaciğere ulaşınca parçalanarak amonyağa yani atık maddeye dönüştürülür. Karaciğerde meydana gelen üre döngüsü ile ortaya çıkan atık madde, üreye dönüştürülerek daha az zararlı bir hal alarak karaciğerden kana bırakılır. Böylece kan ile böbreklere gelen bu atık yapı böbreklerce süzülerek, idrar ile vücuttan atılır.
Böbrekler fonksiyonunu doğru bir şekilde yapamadığı zaman vücutta toksik etkiye sebep olan üre birikimi gelişir. Yüksekliği ise birçok rahatsızlığın belirtisi olabilir. Kandaki üre değerini bulmak için üre testi veya diğer ismi ile BUN (Blood Urea Nitrogen) testi yapılır. Test, damar yolundan alınan kan ile yapılır. Bu sayede karaciğer ve böbreğin doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
Kanda üre düşüklüğü, genellikle düzensiz ve yetersiz beslenme sonucu görülür. Normal aralık olarak belirlenen 7-20 mg/dL değerinin altındaki değerler düşük olarak kabul edilir.
Vücudun ihtiyacı olan protein miktarının, alınan besinlerle karşılanamaması neticesinde veya karbonhidrat içerikli zengin beslenme ile de meydana gelebilir. Ayrıca;
Nadiren yaşanan düşüklük, genellikle proteinden fakir beslenme veya aşırı su tüketiminden kaynaklanır. Düşüklük halinde oluşan semptomlar çoğunlukla ürenin düşmesine yol açan hastalıkların şikayetleri ile bağlantılı olsa da, sık tuvalete çıkma ve köpüklü idrar yaygın görülen belirtilerdendir.
Kandaki üre seviyesinin düşmesi, çoğunlukla yetersiz beslenme sonucu görülür. Düşüklüğün altında yatan etken yanlış beslenme ve aşırı su tüketimi ise hekim, hastaya göre bir diyet planlayarak bu seviyenin artmasını amaçlar. Ancak altta yatan farklı bir neden varsa multidisipliner bir yaklaşımla, düşüklüğe yol açan bu rahatsızlık tedavi edilerek düşüklük önlenir.
Proteinin sindirilmesi ile meydana gelen atık madde amonyak, karaciğer tarafından parçalanarak üreye çevrilir. Oluşan toplam ürenin ortalama %10'luk bir bölümü ter ile atılsa da büyük bir kısmı böbreklerce süzülerek idrar ile atılır. Kan testi neticesinde ürenin yüksek çıkması, nadiren proteinin fazla yıkıma uğradığı anlamına gelirken, genellikle böbrekler ile ilgili bir hastalığın habercisidir.
Kalp ve kan dolaşımı sorunları, tiroit hormon bozuklukları, sindirim sistemi problemleri düzensiz veya yetersiz beslenme, uzun süreli açlık ve aşırı egzersiz gibi nedenler BUN testinde ürenin yüksek çıkmasına sebep olabilir.
Yüksekliği, ateşli hastalıklar veya enfeksiyon sonucunda artış gösterebilir. Tüm bunların yanında dehidrasyon denilen susuzluk veya stres de bu miktarın yükselmesine yol açabilir.
Ürenin yüksek olması başta böbrek hastalıkları olmak üzere birçok sağlık sorununa işaret edebilir. Bu yüzden mutlaka kontrol altına alınmalıdır. Yüksekliğe neden olabilecek belirtilerden bazıları şu şekildedir:
Birçok rahatsızlığa neden olabilen ciddi bir sağlık problemidir. Tedavisi için bu duruma sebep olan nedenler uzman hekim tarafından detaylı bir şekilde değerlendirilir. Yüksekliğe yol açan odak tespit edildikten sonra, gerekli görülürse multidisipliner bir yaklaşım ile tedavi uygulanır. Ürenin yükselmesindeki sebep zengin protein beslenmesi veya susuz kalma olabilir. Bu yüzden de gerekli diyet programı verilerek uygulanır.
Sağlıklı ve metabolizmasında sorun olmayan kişilerde bu düzey 7-20 mg/dl arasında olmalıdır. Genellikle 100 mg kanda 50 mg'den az olması gerekir. Kişiden kişiye göre değerler farklılık gösterebilir. Kandaki üre yüksekliğini, miktarını ölçebilmek için BUN testi yapılır. Kan tahlili amacıyla alınan örnek, çeşitli yöntemlerle incelenerek uygulanır.
