Gece horlamanızdan dolayı başkaları uyanıyor mu?
Uykuda nefesinizin kesildiğini söylüyorlar mı?
Gece 5 defadan fazla uyanıyor musunuz?
Sabahları ve gün içinde yorgun ve halsiz hissediyor musunuz?
Cevaplarınız evet ise 'Uyku apnesine' dikkat!
Uyku apnesi, solunumun uyku sırasında tekrarlayan bir şekilde aniden durduğu bir uyku bozukluğudur. Uyku hastalıkları içinde yaygın görülen sorunlardan biridir. Bu problem yaşanırken uykuda geçici boğulma atakları yaşanabilir. Bu sırada kanda bulunan oksijen miktarı düşerek beynin uyanmasına neden olur. Beyinde duran solunum fonksiyonunu belirtmek için vücudu uyandırır. Uyku apnesi olan kişiler bir gece içinde birkaç kez uyanabilirler. Bu tekrarlamalar kişinin yorgun ve bitkin düşmesine neden olur. Gece yeteri kadar uyuduğunu sanarak gün içinde yorgun ve halsiz hisseden kişilerde uyku apnesi hastalığı için muayene gerekebilir.
Uyku apnesi 3 farklı türde bulunur:
Obstrüktif (tıkayıcı) Uyku Apnesi: Tıkayıcı uyku apnesi sendromu, genellikle solunum yollarındaki tıkanmalar sonucu meydana gelen solunum kesilmesi sonucu uykudan uyanma ile sonuçlanan problemdir. Bu ataklar sonucu kişinin uyku düzeninde belirgin bir bozulma meydana gelir. Ayrıca gece uyku sırasında gürültülü bir horlama ve gündüz yorgunluğu da baş gösterir. Sıklıkla üst solunum yolunda tıkanmaya neden olan etkenlerden kaynaklanır. Obstrüktif apne kişilerde en yaygın görülen türdür. Tedavisi yapılmadığı zaman önemli sorunlara neden olabilir.
Santral Uyku Apnesi: Bu tür apnede, beyindeki merkezlerde oluşan sorunlar nedeniyle solunumu yöneten kaslara doğru sinyaller gönderilmediğinde apne problemi oluşur. Bu yüzden uyku esnasında birbirini takip eden solunum durmaları meydana gelir. Vücudun oksijen ve karbondioksit dengesi bozulur. Bu apneyi yaşayan kişilerde de, gün içinde yorgunluk hissi, baş ağrısı ve odaklanma problemleri oluşur. Ayrıca bu nörolojik apnede altta yatan bir parkinson hastalığı veya başka bir nörolojik hastalık da olabilir. Bu durumda kişilerde; konuşma zorluğu, yutkunma zorluğu, ses tonu farklılıkları ve genel halsizlik gibi semptomlarda ek olarak görülebilir.
Mikst Uyku Apnesi (Komplesk Uyku Apnesi): Bu türde ise bireyde, hem santral uyku apnesi hem de tıkayıcı uyku apnesi birlikte bulunur.
Farklı tipleri bulunsa da uyku apnesi belirtileri benzer özellikler taşır. Bu yüzden çoğu sefer ayırt edilmesi zor olabilir. Uyku apnesinin sık görülen belirtileri şu şekilde sırlanabilir:
Uyku apnesi nedenleri çeşitlerine göre değişiklik gösterir. Tıkayıcı yani obstrüktif uyku apnesi genellikle boğazın arka bölümünde bulunan kasların gevşemesinden dolayı oluşur. Bu kasların görevi gereği yumuşak damağı destekleyerek bademcik ve küçük dil gibi dokuların tutulmasını sağlamaktır. Fakat kasların gevşemesi sonucu, bademcik büyümesi, yumuşak damak sarkması gelişir. Yanı sıra aşırı kiloda bu bölgelerin daralmasına neden olur ve nefes yolları daralarak kişide oksijen açlığına neden olur. Bu az oksijen beyinin kişiyi uyandırması gerektiği sinyalini verir. Bu durum gece ortalama 5-30 kez tekrar edebilir. Diğer obstüriktif uyku apnesi nedenleri şunlardır:
Daha az görülen santral uyku apnesi ise beyindeki solunum ile alakalı kaslara gönderilen sinyalin hatalı iletilmesinden dolayı oluşur. Santral uyku apnesinin diğer nedenleri ise şu şekilde sayılabilir:
Uzun bir süredir uyku problemi yaşayan herkesin doktora başvurması gereklidir. Bu şikayetlerde doktora giden kişinin öncelikle detaylı bir tıbbi öyküsü alınır. Daha sonra fiziki bir muayeneden geçirilir. Doktor bronoskopi denilen ucunda kamera bulunan ince bir alet ile üst solunum yolarını inceler ve değerlendirir. Daha sonra MR ve BT ile hava yolarının darlıkları görüntülenerek yeterli olup olmadığı incelenir.
Uyku probleminden şüphelenilen hasta uyku merkezinde yatırılır. Uyku labaratuvarında uyku testi denilen polisomnografi testi uygulanır. Hastanın uykusunda kameralarla izlendiği bu test uyku apnesi teşhisi ve hangi tür apne olduğunun belirlenmesinde yardımcı olur. Bu test hastanın isteğine bağlı olarak hekim de uygun görürse evde de yapılabilir. Evde uykudan 1 saat önce elektrotlar vücuda bağlanır ve ortalama 4 saat uykuda kayıt alması yeterlidir. Test sonucunda kişinin solunumu 1 saat içinde 5 defadan fazla durduysa apne tanısı konulabilir.
Uyku apnesi sendromu tedavi edilmesi gereken önemli bir rahatsızlıktır. Bu uyku bozukluğunun tedavisi; apnenin türüne, sorunun derinliğine ve kişideki solunum yollarının durumuna göre değişir.
Üst solunum yollarında bulunan aşırı daralmalarda cerrahi yöntemler uygulanabilir. Fakat bu rahatsızlıkta sıkça uygulanan yöntem CPAP denilen hava makinesi cihazının kullanılmasıdır. Cihaz silikon maskesi kişinin ağız ve burnunu kapsayacak şekilde takılır. Maskeden gelen pozitif hava basıncı uyku sırasında üst solunum yollarını sürekli açık tutarak apneyi önler. Cihaz gece boyunca takılır ve hasta şikayetlerinden kurtularak uyku düzenine kavuşmuş olur. Fakat hastaların ilk başlarda bu cihaza alışması zaman alabilir.
Tedavinin yanı sıra uyku apnesi olan kişilerin yaşamlarında da bazı düzenlemelere gitmeleri gerekir. Uyku apnesini önlemek için yapılması gereken bazı değişikler şu şekilde olabilir:
