Anoreksiya, aşırı derecede zayıflık durumunda dahi kilo alma korkusu yaşanan, psikolojik ve fiziksel sorunlara neden olan bir hastalıktır. Özellikle genç kızlarda görülen bu yeme bozukluğu, tedavi edilmediği takdirde ise ölümcül sağlık problemlerine yol açabilecek kadar tehlikelidir. Anoreksiya hastalığı ile ilgili tüm detaylar yazımızda.
Anoreksiya ya da anoreksiya nervoza, anormal bir vücut ağırlığına düşülen ve hayati tehlikeye yol açan bir yeme bozukluğudur. Aynı zamanda psikolojik bir takıntı sorunu olan anoreksiyada, kişinin hiçbir şekilde görüntüsünden memnun olmadığı ve ne kadar zayıflarsa zayıflasın kendini kilolu sandığı bir durum baş gösterir. Bu da kişinin kilo takıntısı nedeniyle normal olmayan bir yeme düzenine sokmasına neden olur ve normal kiloların çok altına iner. Hastayı hem fiziksel hem de ruhsal olarak olumsuz etkileyen anoreksiya her cinsiyette görülebilir. Ancak özellikle ergenlik dönemindeki 15-20 yaş arası genç kızlarda daha sık rastlanır. Doğru tedavi ve psikolojik destekle birlikte tedavi edilebilen bir durumdur.
Anoreksiyanın kesin olarak neden kaynaklandığı bilinmemekle birlikte, araştırmalar genetik özellikler, psikolojik ve çevresel etkenlerden dolayı ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Hastalık genellikle uzun süre sürekli yapılan diyetler sonunda, aşırı zayıf bir kiloda bile kişinin görüntüsünden bir türlü memnun olmaması ile başlar. Bu durumun kişisel özellikleri mükemmelliyetçi ve azimli kişilerde daha sık görüldüğü söylenir. Ayrıca ailesinde anoreksiya hikayesi olan kişilerde de yaşanma olasılığı yüksektir. Psikolojik olarak çocukluğunda ebeveynleri ile aralarında sevgi bağı düşük olan kişilerde cinsel istismara uğrayanlarda, depresif ve utangaç ruh haline sahip olan kişilerde daha sık meydana gelebilir. Ayrıca moda algısında popüler olan zayıf vücut hatları, özellikle ergenlik dönemindeki gençleri bu anlamda etkileyebilir. Zayıflamak amacı ile başlayan diyetler, gitgide bir takıntı haline dönüşerek anoreksiya hastalığına varabilir. Yanı sıra; jokeyler, dansçılar ve mankenler gibi mesleği zayıflık ile paralel olan kişilerde de gelişme riski fazladır.
Yeme bozukluğu hastalığı olan kişiler sürekli farklı yöntemlerle kilo verme çabasında girerler. Kilo almaktan fazlasıyla korkan hastalar, özellikle dış görünümleri ve kiloları hakkında doğru olmayan açıklamalar yapabilirler. Yani hastalık hem fiziksel hem de zihinsel bir bozulmaya yol açabilir. anoreksik kişileri fark etmek güç olabilir. Çünkü bu kişiler sürekli kilolu olduklarını düşünerek bol kıyafetler tercih edebilirler. Ayrıca başka insanlarla birlikte yemek yemek istemezler. Bu yüzden diğer insanlar tarafından hastalığın anlaşılması zaman alabilir. Anoreksiyanın neden olduğu bazı sağlık sorunları hayati risk teşkil edecek duruma gelebilir. Yaygın görülen fiziksel anoreksiya hastalığı belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Hastalarda görülen bazı davranış belirtileri ise şu şekilde olabilir:
Şiddetlenen anokrektik durumlarda meydana gelebilecek komplikasyonlar ise şöyledir:
Kişide görülebilecek belirtilerin çevresi veya kendisi tarafından erken anlaşılması hastalığın ciddi noktalara gelmeden tedavi edilebilmesi için oldukça önemlidir.
Ciddi derecede kilo kaybına sebep olan anoreksiyanın teşhis edilmesi için ilk olarak kilo kaybının farklı bir hastalıktan olup olmadığı araştırılmalıdır. Bunun için hekim çeşitli test ve muayenelere başvurur. İlk olarak fiziksel muayene yapar. Boy, kilo, tansiyon ve vücut ısısı gibi ana değerlerine bakar. Tırnak ve saçta görülebilecek semptonları kontrol eder. Karın, kalp ve karaciğerlere bakılır. Tam kan sayımı istenerek vücuttaki elektrolit seviyesine, tiroid, karaciğer ve böbrek fonksiyonaları için laboratuvar incelemesi yapar. Ayrıca uzmanlar tarafından yapılacak psikolojik testler ile duygu durumunundaki değişimler gözlemlenir. Kemik ve mide sorunları için de EKG gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir.
Anoreksiya hastalığını tedavi etmek için; psikolog, psikiyatrist, diyetisyen, endokrinoloji, fizyoterapist, ortopedi gibi bir sağlık ekibi ile çalışılması gerekir. Bu aşamada hastanın ve ailesinin tedaviye katılma isteği sonucu etkileyecek en önemli unsurdur. Tedavi ile hastanın sağlıklı bir kiloya ve bedene kavuşacağı açıkça anlatılmalıdır. Hastanın ciddi bir durumda olduğunu anlaması ve tedavinin gerekliliğini kavraması sağlanmalıdır. Kişi anoreksiya ile kilosunun %30’unu kaybetmişse hastaneye yatarak tedavi edilir. Hasta sağlıklı kilosuna geldiği zaman hastaneden taburcu olabilir. Ancak hastalığın tekrarlama riski bulunacağı için sürekli kontrol edilmesi gerekir.
