Deprem ve deprem sonrasında görülen fiziksel etkilerin yanında psikolojik olumsuzluklar da meydana gelmektedir. Deprem gibi doğal afetler sonrasında insanlar psikolojik olarak yıpranırlar ve çeşitli travmalar yaşayabilirler. Psikolojik travmalar, depremin hemen ardından veya bir süre sonra meydana gelebilmektedir. Depremzedeler için afet sonrası psikolojik destek ne olmalıdır? Detaylar yazımızda.
Depremde öncelikle kişi kendisinde fiziksel olarak bir sorununun olup olmadığına bakar. Fiziksel yaralanma, çevresel faktörler kontrol altına alındıktan sonra travma kaynaklı psikolojik etkiler görülmeye başlanır. Depremde erken dönemde kişi ruhsal etkileri göz ardı etmemelidir. Yetişkin bireyler, ergenlik çağındakiler, çocuklar açısından psikolojik durumlar önemsenmelidir. Çoğu kişide yoğun kaygı, çarpıntı, panik, sürekli deprem oluyormuş hissi erken dönemde görülebilinir.
Deprem anı, enkaz görüntülerinin sürekli paylaşılması bu duruma maruz kalmış kişileri olumsuz olarak etkilemektedir. Yoğun olarak enkaz görüntülerinin takip edilmesi vatandaşları psikolojik olarak olumsuz etkilemektedir. Özellikle çocuklar bu görüntülerden çok fazla etkilenmektedir bundan dolayı çocuklar bu görüntülerden uzak tutulmalıdır.
Travmatik bir olay karşısında gösterilen tepkiler genellikle şu şekildedir:
Deprem sonrasında bu gibi davranışların görülmesi kabul edilebilen davranışlardır. Yaşanan anormal bir duruma karşı gösterilen normal tepkilerdir. Deprem travmasıyla başa çıkamadığınız durumlarda profesyonel yardıma başvurmak önemlidir.
Psikolojik ilk yardım, desteğe ihtiyaç duyan veya üzüntülü olan kişilere sunulan destekleyici müdahaledir. Yaşanılan durumla başa çıkılabilmesi için uygulanır. Bu uygulamanın içinde kişinin temel ihtiyaçlarının karşılanması da yer almaktadır. Amaçlanan temel unsur deprem gibi travmatik bir süreç sonrasında kişinin akut travmatik stres tepkileri konusunda desteklemek, kişinin yaşam akışına dönmesini kolaylaştırmak ve kişilerin travmatik olaylar sonucunda uzun süreli etkilerinden korumaktır. Bunun uygulanabilmesi için kişiyi gözlemlemek, dinlemek, kişiyi bilgilendirme aşamalarını takip etmek önemlidir.
Öncelikli olarak kişinin güvenli bir ortamda olduğuna bakılmalıdır. Kişinin temel ihtiyaçları karşılanmalıdır. Ardından kişinin ruhsal belirtileri gözlemlenmelidir. Kişiye herhangi bir ihtiyacı olup olmadığı sorulmalıdır. İhtiyaçları kişiden dinlenmelidir. Kişilerin sakin olmalarına yardım edebilirsiniz. Eksik ihtiyaçların karşılanabilmesi için doğru kaynaklara yönlendirebilirsiniz. İçinde bulundukları olay hakkında sakin bir şekilde bilgilendirmeler yapılabilir. Psikolojik destek alabilecekleri kuruluşlara yönlendirebilirsiniz.
Afetlerin ardından iyileştirme faaliyetlerinin içerisinde psikososyal destek hizmetleri de yer almaktadır. Psikososyal destek, afete maruz kalan kişiyi rahatlatmak, yönlendirmek, olumsuz durumlarla başa çıkma yöntemlerini öğretmek, kişinin topluma ve toplumun normale dönmesine yardımcı olmaktır.
Kişinin temel ihtiyaçları karşılandıktan, güvenli bir alanda bulunmasının ardından psikososyal destek ilk müdahaleler arasında yer almaktadır. Afetlerde psikososyal destek, deprem sonrasında meydana gelecek sorunların, etkilerin normale döndürülmesini amaçlamaktadır. Bir açıdan psikolojik ilk yardımdır. Afet sonrası ilk yardım kişinin şartlara adaptasyon sürecini kolaylaştırarak normalleştirme sürecini hızlandırmaktadır. Deprem sonrasında psikososyal destek yalnızca ilk yardım dönemini kapsamaktadır. Eğitim, sosyal aktiviteler afetten etkilenen kişilere yeni beceriler kazandırılması bu sürecin bir parçasıdır.
Deprem sonrasında, ilk yardım süreçlerinin ardından psikopatolojik belirtiler gösteren kişiler, yardım almak isteyen kişiler ilgili uzmanlıklara yönlendirilmelidir. Doğal afetlerin ardından depresyon, anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu görülebilir. Kişilerin bu tür psikolojik sorunlarla baş edebilmeleri için mutlaka bilgilendirilmeli ve ilgili alanlara yönlendirilmeleri yapılmalıdır. Süreç içerisinde kişiyi telkin etmek değil, acılarına ortak olmak önem arz etmektedir.
Deprem sonrası kaygı sorunu yaşanabilir. Kaygıya bağlı olarak çarpıntı, nefes alışverişinde güçlük gibi fizikse problemler görülebilmektedir. Kendinizi rahat hissettirecek, bir arkadaşla konuşmak, yürüyüş yapmak gibi aktivitelere yönlendirin.
Sosyal destek önemlidir. Aile, arkadaş, komşu gibi yakınlarla konuşmak daha iyi hissettirebilir.
Depreme görselleri ve videolarına maruz kalmayın. Özellikle çocukların depreme ait görselleri izlemesine engel olun. Sürekli olarak bu görsellere maruz kalmak psikolojik açıdan olumsuz etkilenmenize neden olur.
Uykusuzluk, iştahsızlık, halsizlik, umutsuzluk yaşanabilir. Bu durumlarda alkol, sigara gibi alışkanlıklardan uzak durulmalıdır.
Sağlınıza dikkat edin. Mümkün olduğunca sağlıklı beslenmeye, yeterli kadar dinlenmeye önem verin. Fiziksel sağlıkla ruh sağlığı birbiriyle bağlantılıdır. Bu nedenle fiziksel sağlığınıza dikkat etmek ruh sağlığınızı korumaya yardımcı olur.
Deprem gibi stresli bir dönemin ardından yoğun duygusal tepkiler meydana gelebilir. Yaşananları anlayabilmek için kendinize zaman tanıyın. Duygularınızı bastırmayın.
Yakın çevrenizle özellikle sizi anlayabileceğini düşündüğünüz kişilerle duygu ve düşüncelerinizi paylaşın. Eğer kendinizi birisiyle konuşmaya hazır hissetmiyorsanız yazmayı deneyebilirsiniz. Yalnızca olayları değil, duygu ve düşüncelerinizi yazmak da fayda sağlayabilir.
Bilgi kirliliğinden karşı kendinizi koruyun. Yalan haberler, dedikodulardan uzak durulması psikolojik sağlınız açısından önemlidir. Kısacası medyayı sağlıklı kullanmaya özen gösterin.
Birkaç hafta sonra dahi yaşadığınız travmaların olumsuz etkileri devam ediyorsa ve baş edemiyorsanız mutlaka gerekli uzmanlıklara başvurun.
Depremzede vatandaşlarımız için başlattığımız Ücretsiz Online Sağlık Destek hizmetimizden randevu almak için buraya tıklayın.
