İyot çoğu besinde bulunan ve vücut tarafından üretilemeyen bir elementtir. Besinlerdeki iyot topraktan sağlanır. Çeşitli toprak türlerinde farklı iyot çeşitleri bulunmaktadır bundan dolayı topraklardaki iyot miktarları besin içeriğini de etkilemektedir. Bu ve çeşitli durumlar eksikliğe neden olur. Eksiklik neden olur? Hangi besinlerde vardır? Soruları eksiklikte akla gelen sorulardır. Cevaplar için yazımıza göz atabilirsiniz.
Besinlerde doğal olarak bulunan iyot, vücut tarafından üretilemeyen elementtir. Enerji metabolizmasında, büyüme ve gelişme için önemlidir. Tiroid hormonlarının üretilmesi ve taşınmasında ihtiyaç duyulur bundan dolayı eksikliği tiroid hormonlarını etkilemektedir. Besinlerdeki iyotun kaynağı topraktır. Birçok toprak çeşidinde farklı iyotlar bulunmaktadır. Topraktaki iyot miktarı besin içeriğini de belirlemektedir. İçeriğinde az miktarda iyot bulunan yerlerdeki insanlarda eksiklik görülme ihtimali yüksektir.
İnsanların büyüme ve gelişme evrelerinde önemli bir yeri olan iyot, eksikliği görüldüğünde zihinsel geriliğe neden olabilmektedir. Tiroid hormonlarını da etkileyen iyot eksikliği, hamilelik veya bebeklik döneminde kalıcı hastalıklara neden olabilmektedir.
Yeteri kadar iyot alımı meydana gelmediğinde tiroid bezleri büyüyerek tiroidi emmek için çalışmaktadır. Buna bağlı olarak tiroid büyümesi meydana gelir. Düşük iyot alımı, selenyum eksikliği, hamilelik, sigara kullanımı, florür ve klorlu su, guatrojen gıdalar eksikliğe neden olmaktadır. Guastrojen gıdalarda sebzelerin çiğ tüketilmesi tiroid fonksiyonunu azaltmaktadır. Bundan dolayı sebzelerin hafif buharda pişirilip yenilmesi önerilmektedir.
Günlük alımı 10 mcg’nin altına düştüğünde guatrına bağlı olarak hipotiroidizm meydana gelir. Eksikliğin erken belirtilerinden birisi guatr hastalığıdır. Hamilelerde bu durumun meydana gelmesi fetüsün yeterince gelişmemesine neden olur. Çocuklarda zekâ geriliği, hiperaktivite, dikkat bozukluğu, odaklanamama gibi sorunlar yol açabilir.
Eksiklikte görülen semptomlar şu şekildedir:
Deniz kıyısı bitkileri, süt ve süt ürünleri yüksek miktarda iyota sahiptir. Diğer besinler ise şunlardır:
Gerekli besinlerle vücuda alımı gerçekleşir. Vücutta kendiliğinden üretilmez. Eksikliği durumunda uzman tarafından gerekli görülürse iyot damlası kullanılabilir. Bu ürünler sabah ve akşam olarak günde 2 defa kullanılır. Suya 1 damla eklenerek kullanımı gerçekleştirilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu miktarı ve kullanım şeklinize en uygun olanı doktorunuz aracılığıyla öğrenebilirsiniz.
Gelişme ve büyüme döneminde zihinsel geriliğe neden olur. Hamilelikte kalıcı problemlere yol açar. Fetüsün gelişmesini engeller, ölü doğum, düşük yaşanması, hiperaktivite gibi sorunlara neden olabilmektedir. Guatr, hipotiroidizm gelişir. Tiroit kanseri, tiroitle ilgili otoimmün hastalıklar, prostat, kadınlarda kısırlık, kalp büyümesi, kalp yetmezliği gibi hastalıklar gelişebilmektedir.
Beslenme düzenindeki eksiklikler giderilmelidir. İyot açısından verimsiz yerlerde yaşayan kişilerde takviyeler, iyot damlaları kullanılır.
Hamilelikte ihtiyacın karşılanması için doktorun uygun gördüğü mineral takviyeleri alınmalıdır.
Çocuklukta iyotlu tuz tüketimine önem gösterilmelidir. Gerekli aralıklarla vitamin ve mineral testleri yaptırılmalıdır.
Eksiklikte guatrojen besinleri tüketmekten uzak durulmalıdır. İşlenmemiş deniz ve kaya tuzu, doğal iyot kaynağıdır. Günlük olarak 2 gram iyotlu tuz kullanımı ihtiyacı karşılamaktadır.
