Çoğunlukla çocukluk döneminde başlayan kekemelik, kısaca akıcı şekilde konuşamama durumudur. Birçok vakada çocukluk döneminde kendiliğinden düzelen kekemelik, bazı kişilerde yetişkinliğe kadar devam ederek kronik bir hale gelebilir. Konuşmada zorlanmanın yanı sıra, bireyi özgüvensiz ve başarısız bir duruma getirebilir. Peki, kekemelik neden olur? Tedavisi nasıl yapılır? Detaylar yazımızda.
Kekemelik; çocukluk döneminde başlayan ve konuşma akışının duraklama, tekrarlama ve uzatma ile sekteye uğradığı bir konuşma bozukluğudur. Kekemelik problemini yaşayan kişiler ne söyleyeceklerini bilirler, fakat söylerken zorlanırlar. Henüz konuşması gelişmemiş küçük çocuklarda kekemelik görülebilir. Birçok çocukta bu durum geçicidir ve olağandır. Fakat bazen çocuklukta başlayan kekemelik yetişkinliğe kadar devam eden kronik bir hal alabilir. Genellikle 2-6 yaş aralığında gelişen bu problem, çocukların ortalama %5-10’luk bir kısmını etkiler. Çocukların %25’inden fazlasında ise bu durum yetişkinliğe kadar ilerlemez. Kalıcı olma ihtimali olan sorunlarda ise erken müdahale edilerek kronik bir durum olması engellenebilir.
Kekemeliğin kesin nedeni bilinmez. Ancak kekemeliğe yol açabilecek olası sebepler şu şekilde sıralanabilir:
Kekemelikte yaşanan belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
Kekemelikte konuşma güçlüğü çekerken bazı anormal mimiklerde eşlik edebilir:
Kekemelik sorunu olanlar stresli yorgun veya heyecanlı olduklarında daha fazla kekeleyerek konuşurlar. Baskı altında hissetmek ve acele etmek kekemeliğin artmasına sebep olur. Telefonda konuşmak veya bir grubun önünde konuşma yapmak kekemler için zordur. Kendi kendilerine konuşurken ya da şarkı söylerken daha rahat hissederler.
Kekemelik gelişimsel, nörojenik ve psikolojik olmak üzere üç türde kekemelik bulunur.
Gelişimsel kekemelik: En fazla 5 yaş altı erkek çocuklarda görülür. Dil ve konuşma yeteneklerinin geliştiği dönemde meydana gelir. Çoğunlukla tedaviye gerek kalmadan düzelir. Yapılan çalışmalar bu yaştaki çocukların beyin görüntülenmesinde, gelişimsel kekemelik olanların normal akranlarına göre tutarlı farkların bulunduğunu gösterir.
Nörojenik kekemelik: Sinirler, kaslar ve beyin arasındaki anormal sinyal alışverişinden dolayı oluşur. Bu tür kekemelik kafa travması, inme ya da farklı bir türde beyin hasarı sonrası oluşabilir.
Psikolojenik kekemelik: Beynin akıl yürütme ve düşünme kısmında oluşan kısmındaki sorunlardan dolayı gelişen kekemeliktir. Eskiden tüm kekemelerin psikolojik travmalardan dolayı geliştiği sanılıyordu. Ancak bu tür kekemeliğin nadir olduğu zaman içinde anlaşılmıştır.
Kekemelik erkeklerde kadınlara göre daha fazla görülür.
Kekemelik genellikle konuşma, ses ve dil bozukluğu olan kişileri tedavi eden dil ve konuşma terapisti veya çocuk psikiyatri uzmanı tarafından teşhis edilir. Teşhis konulurken;
Bu konu üzerinde küçük bir çocuk değerlendirilirken, kekemelik davranışlarını devam edip etmeyeceği veya daha fazla ilerleme olasılığının olup olmadığına bakılır. Ayrıca ailede kekemelik öyküsü varlığı, kekemeliğin 6 aydan uzun sürüp sürmediği ve farklı konuşma ve dil problemlerinin olup olmadığı da değerlendirilir.
Kekemelik problemi olan her çocuk için tedavi gerekemeyebilir. Çünkü gelişimsel kekemelik zaman içinde kendiliğinden düzelebilir. Çocuk psikiyatrisinin yapacağı detaylı değerlendirme sonucu uygun tedavi kişiye özel planlanır. Bazı kişilerde tedavi kekemeliği tam olarak ortadan kaldırmasa bile şu becerileri öğrenmesini sağlayabilir:
Kekemelik tedavisinde kullanılan yöntemlerden bazıları ise şu şekilde sıralanabilir:
Konuşma Terapisi: Bu tedavi ile kişinin konuşmasını yavaşlatarak kekelediğinin farkına varması hedeflenir. Tedavide konuşmadaki kesintiler azaltılarak çocuğun özgüven kazanması sağlanabilir.
Elektronik Aletler: Çeşitli elektronik aletler ile konuşma akıcılığı sağlanmaya çalışılır. Bu elektronik alet çeşidini terapist seçer.
Bilişsel Terapi: Kekemelikten dolayı gelişen özgüven kaybı, stres, kaygı gibi problemleri çözmek için yapılır. Ayrıca kekemeliğin kötüye gidişine sebep olan düşünceleri de tedavi eder.
Ebeveyn Çocuk İlişkisi: Kekeme Çocuğa anne ve babanın nasıl davranması gerektiği öğretilir. Çünkü kekemelik tedavisinin olumlu olması için çevrenin çocukla olan iletişimi oldukça önemlidir.
İlaç Tedavisi: Kekemelik tedavisi için onaylı bir ilaç bulunmaz. Fakat depresyon, epilepsi, anksiyete tedavisinde verilen bazı ilaçlar denenmektedir. Ancak bu ilaçların uzun süre kullanımda birçok yan etkisi bulunur.
