Bazı etkenlerden dolayı ağız florasında bozulmalar oluşur. Bu nedenle ağız içerisinde birtakım hastalıklar meydana gelir. Pamukçuk, bu hastalıklar arasında en yaygın rastlanılan ağız ve dil mantar enfeksiyonudur. Sıklıkla yenidoğan bebeklerde görülen hastalık, çocuklarda, bağışıklığı zayıf kişilerde ve yaşlılarda da görülebilir. Peki, pamukçuk neden olur? Nedir? İşte yanıtlar,
Pamukçuk diğer adı ile dil mantarı, ağızda veya dil üzerinde candida albicans adlı mantarın yol açtığı bir mantar enfeksiyonudur. Yanakların iç kısımlarında ve sıklıkla dil üstünde beyaz bir tabaka halinde görülür. Yaygın olarak küçük çocuklar ve bebeklerde görülürken, nadiren yetişkin kişilerde de çıkabilir. Orta şiddette bir hastalıktır. Bu yüzden ciddi komplikasyonlara sebep olmaz. Bu yüzden bebek ve çocuklarda rahatsızlığın anlaşılması zaman alabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde hastalık daha şiddetli bir biçimde yaşanabilir. Emziren annelerin bebeklerinin dilinde olan pamukçuk, anne memesinde de mantar enfeksiyonuna neden olabileceği için annenin de tedavi olması gerekir.
Normal şartlarda sağlıklı bireylerde ağız içerisinde birçok mikroorganizma yaşar. Bu mikroorganizmalar vücut ile ahenkli bir şekilde çalışarak herhangi bir soruna neden olmaz. Candida albicans da bunlardan bir tanesidir. Fakat vücudun bağışıklık sisteminde herhangi bir problem veya zayıflama olduğu zaman, bu mantar hücreleri kontrolden çıkarak olağan dışı çoğalmaya başlayabilir. Bu türde bir çoğalma fırsatçı enfeksiyon denilen bir duruma neden olur. Bu enfeskiyon da ağızda pamukçuk oluşmasına yol açar. Bunun yanı sıra dilde pamukçuk olmasını tetikleyen diğer risk faktörleri ise şu şekildedir:
Bebeklerde antibiyotik kullanımı mantarın çoğalmasına neden olabilir. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonları tedavi ederken iyi bakterilerin ölümüne neden olur. Böylece pamukçuk oluşmasına neden olabilir. Bebeklerin ağzında görülen pamukçuk genellikle hemen fark edilmeyebilir. Bebeklerde pamukçuk belirtileri şunlardır:
Ağız içi pamukçuk ilk evrelerinde çocuklarda belirti vermeden ilerler. Bu yüzden farkedilmeyebilir. Ancak iyileşmeden ilerlemesi durumunda bazı semptomlar gösterebilir. En sık görülen ağız mantarı belirtileri şu şekildedir:
Oral pamukçuk bebeklerde oluştuğunda, ağız içini düzenli kontrol etmeyen ebeveynler durumu geç farkedebilecekleri için hastalık ilerleyerek daha zor bir hale gelebilir. Bebeklerde ağız mantarı şiddetlendiği zaman emmek istememe, açlığa rağmen beslenmeme, sürekli ağlama ve huzursuzluk şeklinde sorunlara neden olur. Bu yüzden, bebeklerde yaygın görüldüğü için ebeveynlerin erken teşhis adına sürekli gözle ağız ve dil kontrolü yapmalarında fayda vardır.
Pamukçuk teşhisi için doktor öncelikle fiziki bir muayene yapar ve hastanın tıbbi öyküsünü alır. Daha sonra gözlemlediği ağız içi lezyondan küçük bir parça alarak mikroskop altında inceleme yapabilir. Hekim gerek görürse, altta yatan herhangi bir hastalık olup olmadığını anlamak adına geniş çaplı bir fiziki muayene ve çeşitli kan testleri de isteyebilir.
Eğer pamukçuk boğaza kadar ilerlemişse doktor tanı için farklı yöntemler uygulayabilir. Bu aşamada endoskopik muayene yapılabilir. Hekim, endoskopi aleti ile boğaz, yemek borusu, mide ve ince bağırsağın üst bölgesi olan duodenumu inceler. Bu inceleme sırasında küçük bir doku örneği alarak biyopsi incelemesine gönderebilir. Yanı sıra, kan testi de isteyebilir.
Dilde ve ağızda olan pamukçuk hastalığı mutlaka tedavi edilmesi gereken bir problemdir. Tedavi planı hastanın yaşına ve hastalığın ilerleme seviyesine göre farklılık gösterebilir. Tedavideki amaç, hastalığa neden olan mantarın ilerlemesini engelleyerek yayılımını önlemektir.
Çocuklar ve yetişkinler için hekim antifungal ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar; pastil, tablet veya ağız gargarası formunda olabilir. Topikal türdeki ilaçların yeterli gelmediği durumlarda ise hastanın tüm vücuduna etki edebilen ilaçlar verilebilir.
Bebeklerde pamukçuk tedavisinde genellikle krem kullanılır. Doktor kontrolünde ilaçların alınması ve hijyene dikkat edilerek tedavi edilir. Bazende uygun dozda olan bir mantar önleyici ile yanında annenin göğüsleri için de mantar önleyici krem reçete edilir.
Kişiler günlük yaşamlarında bazı tedbirler alarak dilde ve ağızda oluşan mantar türü pamukçuğu önleyebilir. Bu tedbirlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
