Eski dönemlerde padişahların ölümüne sebep olan gut hastalığı 'padişah veya zengin hastalığı' olarak da bilinir. Yeme içme alışkanlıkları nedeniyle bu ismi alan hastalık, yalnızca yemek düzeninden değil, kişinin metabolizması ile de yakından ilgilidir. Ülkemizde görülme oranı %2-3 aralığında olan gut, erkeklerde daha fazla görülür. Peki, gut hastalığı nedir? Tüm detaylarını sizler için yazdık.
Normal şartlarda, proteindeki bazı maddeler ürik aside dönüştürülerek vücuttan atılır. Ürik asidin atılamaması veya vücutta fazla üretimi sonucu kanda ve vücutta birikir. Bu birikme ise eklemlerde iltihaplanmaya neden olur. Ürik asidin eklemlerde birikmesi sonucu eklem iltihabı oluşmasına, gut hastalığı denir. Vücutta aşırı bir şekilde oluşan ürik asit, genellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerini tutar. Eklemlerde şişlik, ağrı, hassasiyet ve ısı artışına sebep olur. Ataklar ani bir şekilde meydana gelebilir. Birçok kişiyi gece ayak başparmağında aşırı sıcaklık ve yangı hissi ile uyandıran bir hastalıktır. Gut ağrı atakları zamanla sıklaşabilir ve diğer eklemlere de yayılabilir. Bazı vakalarda ise böbreklerde de birikerek taş oluşarak veya taş olmaksızın harabiyete yol açabilir.
Gut hastalığı aşağıdaki 4 evreden oluşur. Bu evlerin özellikleri şu şekildedir:
Akut Atak: Eklemde aniden başlayan hastalık ortalama 5-10 sürer. Bu süreçte ağrı ve şişlik kısa süreli olsa da gözlemlenir.
İnterkritik Dönem: Hastalığın iyileşip şikayetlerin ortadan kalktığı bir süreçtir. Fakat, hemen ardından tekrarlayan şiddetli ataklar oluşabilir.
Kronik Gut: Hastalık ataklarının kısalması ve tedavi olunmaması halinde, bir ya da daha fazla eklemde kalıcı bir şekilde şişlik, ağrı ve hareket etmede zorlanma görülebilir.
Tofüslü Gut: Hastalığın ilerlemesi ile birlikte, eklemlerde ve çevre dokularda aşırı bir şekilde ürik asit birikir. Bu birikmeden dolayı tofüs denilen şişlikler meydana gelir. Bu şişlikler genellikle; ayak başparmağında, parmakların üstünde, tarak kemiğinde ve dirseklerin yanında oluşur.
Gut hastalığının belirtileri, genellikle öncesinde bir semptom vermeden ani bir biçimde meydana gelir. Ani başlayan ataklar tekrarlayan yapıdadır. Şiddeti artan ve kronik hale gelen evrede ise vücudun deformasyona uğramasına neden olabilir. En yaygın görülen gut belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
Vücutta biriken aşırı miktardaki ürik asit, gut oluşmasına neden olur. Eklemlerde ve çevresindeki yumuşak dokularda biriken ürik asit kristalleri birikerek tüfüs isminde bir şişlik ve yumru meydana getirir. Gut hastalığının neden olduğu bu şişlik, aşırı ağrı ataklarına ve o alanda hasarlara yol açabilir. Risk olasılığını arttıran diğer gut hastalığı nedenleri ise şu şekilde sırlanabilir:
Gut, kolay teşhis edilemeyen hastalıklar arasında yer alır. Çünkü, her bireyde kandaki ürik asit seviyesi farklı sebeplerden dolayı artış gösterebilir. Yapılabilecek tetkikler ise şu şekildedir:
Kan Testi: Kandaki ürik asit oranı için kan testi yapılır. Ancak, bazı kişiler gut hastası olmasa bile kandaki ürik asit seviyesi yüksek olabilir. Bu yüzden testin yanıltıcı bir yönü bulunur.
Röntgen: Hastalık gut dışında başka bir rahatsızlıktan kaynaklıysa onun teşhis edilmesini de sağlar.
Ultrason: Ürat kristallerini ve kas ve eklemlerde oluşan iltihabi oluşum tespit edilebilir.
MR: Eklemde var olan ürat kristalleri görülebilir.
Kesin tanı için hastalığın görüldüğü eklemden sıvı alınarak patolojik incelemeye gönderilebilir.
Gut tedavisi, hastalık atakları esnasında ve ataklar arası dönemlerde olmak üzere farklı şekillerde uygulanır. Ayrıca tedavi şekli hastanın yaşı, genel sağlık durumu, böbrek işlevleri, aldığı farklı bir ilaç olup olmadığına göre de değişkenlik gösterebilir. Ağrıların yoğun olduğu akut süreçte, genellikle antiinflamatuar ilaçlar kullanılır. Hastalığın seyrine göre hekimin uygun gördüğü farklı ilaçlar da eklenebilir. Tedavide kullanılan ilaçların amacı kandaki ürik asit miktarını azaltarak atakları engellemektir. Bu sayede ileride gelişebilecek gut atakları da engellenmiş olur.
Gut diyeti kişiye özel olarak planlanır. Hastada alevlenme dönemlerinin azalmasına yardımcı olacak en önemli etkenlerden biridir. Bu diyet sayesinde kandaki ürik asit normal seviyelere dönebilir. Diyette genel olarak şu şekilde beslenilir:
