Günlük hayatta yaygın kullanılan terimlerden biri empatidir. Başka bir kişinin düşüncelerini ve duygularını anlayabilme ve kendini onun yerine koyabilme yeteneği olan bu terim, aslında insanlarda doğuştan mevcut olan bir özelliktir. Ancak geliştirilmez ise kaybedilebilir. Peki, nasıl empati kurulur? Empati nasıl gelişir? Detaylar yazımızda.
Empati veya diğer ismi ile duygudaşlık; bir başka kişinin duygularını, içinde bulunduğu durum ya da davranışlarındaki motivasyonu anlamak ve farkına varabilmek anlamına gelir. Empati kurmada birey karşısındakini o kadar iyi anlar ki neredeyse onun gibi hissetmeye başlar ve kendini onunla özdeşleştirir. Bebekler üzerinde yapılan bazı araştırmalarda insanda empati yeteneğnin doğuştan oldukça yüksek oranda bulunduğu görülmüştür. Ancak uygun şartlarda çok hızlı kaybedilebilen bir yetenektir. Empati kurma özelliğini sonradan kazanabilmenin yolu ise;
Kişinin kendi davranışları ve karşımızdakilerin davranışları için belli sınırlar koymasıdır.
Olumlu bir amaca yönelik olarak kullanıldığı zaman iş birliği, üretkenlik, huzur ve mutluluğu arttıran bu yetenek, kötü amaçlar için kullanıldığında ise manipülasyonculuk haline bürünür.
Empatinin tam anlamıyla gerçekleşmesi için 3 kuralı bulunur. Bunlar;
Empati kurmak, sosyal bir varlık olan insan için oldukça önemli ve çoğu sosyal gereksinimi gidermede yararlı bir beceridir. Yapılan araştırmalara göre empatinin sosyal destek sağlayarak sosyal sorunları çözmede etkin rol oynadığı, birçok soruna sebep olabilen duygusal çatışmaları önlediği, daha iyi sosyal ilişkiler kurmayı sağladığı, aile ve arkadaşlık ilişkilerini güçlendirdiğini belirtiyor.
Beynin ön ve yan loplarındaki bazı kısımlar empati becerisinin gelişiminde rol oynar. Bu bölgeler yaş ilerledikçe beyin gelişimi ile beraber olgunlaşır.
Empati geliştirilebilen bir beceridir. Başkalarının duygularını anlama yeteneği küçük yaşlardan gelişmeye başlayan taklit yeteneği ile yakından ilgilidir. Kişiler doğuştan başlayarak bazı vücut ve yüz hareketlerini bazı duygularla alakalı olarak algılamaya eğilimlidir. Normal gelişim sağlayan 1-2 yaşındaki bir çocuk başka bir kişinin duygularına duygusal olarak karşılık verebilmeye başlar ve doğal bir empati sergiler.
Bu aşamada erken yaşlarda ortaya çıkan ve gelişmeye başlayan yetenek olan empatinin gelişimini etkileyen faktörlerden biri ailenin çocuğu yetiştirme tarzıdır. Bu anlamda çocuğun empati gelişimini olumlu olarak etkileyen ve ileri yaşlarında insanlarla ilişkilerinde daha başarılı bir birey olmasını sağlayan bazı davranışlar şu şekildedir:
Ayrıca empati gelişimini olumsuz olarak etkileyen ebeveyn tutumları da çocuğun ileri dönemdeki sosyal hayatında başarısızlıklarla karşılaşma ihtimalini artırır. Bunlar; tehdit ve fiziksel cezalar, çocuğun duygusal ihtiyaçları olduğu zamanlarda tutarsız ilgi veya umursamazlık, çocuğa fiziksel baskıda bulunmak, çocuğun davranışını arttırmak adına verilen ödüller ya da rüşvetler.
