İkincil Travma Nedir?
Psikolojik travma, kişinin yaşadığı yoğun stres veya korku dolu olayların sonucunda ortaya çıkan psikolojik bir durumdur. Bu olaylar, doğal afetler, ciddi hastalıklar, kazalar gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilmektedir
İkincil travma, birincil travmatik deneyimi yaşamayan ancak bu deneyimi paylaşan kişilerin etkilenmesiyle ortaya çıkar. Travmatik olayın, olayı yaşayan kişi tarafından anlatılması ile kişi etkilenir ve ikincil travmaya meydana gelir. Birincil travmatik deneyimi olan kişiyle yakın ilişkide olması nedeniyle ortaya çıkan travmatik stresin bir şeklidir. Merhamet yoğunluğu, dolaylı travmatizasyon olarak da bilinmektedir. Doğal afete maruz kalmış kişilere, doğal afetin gerçekleştiği yerde kişilere psikolojik destek vermek, kişileri canlı olarak dinlemek ya da afetin yaşandığı yeri görmek ikincil travmaya örnektir.
İkincil Travma Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler, duygusal, zihinsel ve fiziksel semptomlar içerir. Bu semptomlar arasında şunlar yer alır:
- Duygusal Belirtiler: İkincil travma, korku, kaygı, hüzün, öfke, suçluluk hissi ve yalnızlık gibi bir dizi duygusal tepkiye neden olabilir.
- Zihinsel Belirtiler: Kişinin konsantrasyon güçlüğü yaşaması, hafıza sorunları, bellek kaybı, karar verme güçlüğü, karamsarlık ve unutkanlık gibi zihinsel semptomlar da ikincil travmanın belirtileri arasındadır.
- Fiziksel Belirtiler: İkincil travmanın fiziksel belirtileri arasında bedende kasılma, ağrılar yer alabilir.
- Sosyal İşlevsellikte Bozulma: İkincil travma, kişinin sosyal işlevselliğinde bozulmaya da neden olabilir. Bu belirtiler arasında kişisel ilişkilerde sorunlar yaşama, iş performansında düşüş, toplumsal bağlantıların azalması ve sosyal geri çekilme yer alabilir.
Bu semptomlar, kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Semptomların şiddeti de değişiklik göstermektedir. Ancak, bu semptomların uzun süre devam etmesi durumunda, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Kimler İkincil Travmatik Stres Riskini Daha Çok Taşır?
Travma, etkilenen kişinin yaşamında yayılarak ilerler. Travmaya maruz kalan kişinin yakın çevresini etkiler ve yayılarak ilerler. İkincil travmatik stres riskinin daha çok olduğu kişiler genellikle şu şekildedir:
- Geçmişte travmatik olaylara maruz kalmış kişiler
- Çok hassas yapıya sahip kişiler
- Travmatik olayı tekrarlayan şekilde ayrıntılı olarak araştıran kişilerde
- Travmaya maruz kalmış kişiye yoğun sempati duyan kişiler
- Travmaya maruz kalmış kişiyle kendisini özdeştiren kişiler
İkincil Travmayla Baş Etme Yöntemleri Nelerdir?
Bazı yöntemler ikincil travmayla baş ederken size yardımcı olabilir. Bunlar şu şekildedir:
- İkincil travma, fiziksel ve duygusal sağlığınızı etkileyebilir. Kendinize iyi bakmak, sağlığınıza dikkat etmek, yeterli uyku almak ve düzenli egzersiz yapmak, stres seviyenizi azaltabilir.
- Konuşabileceğiniz bir aile üyesi, arkadaş veya meslektaşınız varsa, onlarla konuşabilirsiniz. Ayrıca profesyonel bir yardım almak, size uygun bir terapi şeklini belirleyerek yardımcı olabilir.
- Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleri gibi stres azaltıcı aktiviteler yapmak, rahatlamanıza yardımcı olabilir.
- Deprem gibi doğal afetler ya da kaza gibi medyadan öğrenebileceğiniz olaylardan sonra ise sürekli olarak sosyal medya, televizyon ile haberleri takip etmeyi sınırlandırın.
- Suçluluk duygusunu en aza indirmek için sosyal destek önemlidir. Rutin hayata yavaş yavaş dönmeye çalışın.
İkincil travmayla baş etmede profesyonel yardım ve desteğin önemi de büyüktür. Bu nedenle psikolog ya da psikiyatrist ile konuşmanız önerilmektedir. Psikoloji ya da Psikiyatri bölümleri için Bulut Klinik üzerinden yüz yüze ya da online randevu alabilirsiniz.
İkincil Travma Yaşayan Bireyleri Nasıl Destekleyebiliriz?
İkincil travma yaşayan bir kişiyi desteklemek, onların duygusal ve zihinsel sağlığına yardımcı olmak önemlidir. Bunun için yapılabilecekler şu şekildedir:
- Empati gösterin: İkincil travma yaşayan kişiyle empati kurmaya çalışın. Bu şekilde onların hislerine ve deneyimlerine saygı gösterebilirsiniz.
- Dinleyin: İkincil travma yaşayan kişinin duygularını, endişelerini ve kaygılarını dinleyin. Onları anlamaya çalışın ve sorunlarına karşı ilgi gösterin. Karşınızdaki kişiyi yorum yapmadan dinlemeniz önemlidir.
- Destekleyici bir ortam sağlayın: İkincil travma yaşayan kişiye, güvenli ve destekleyici bir ortam sağlayın. Bu, onların güvende hissetmelerine ve kendilerini ifade etmelerine yardımcı olacaktır.
- Yardım sunun: İkincil travma yaşayan kişiye yardım etmek için ellerinden geleni yapın. Bu onların iş yüklerini azaltmak, günlük işlerinde yardımcı olmak veya terapi gibi diğer kaynakları önermek olabilir.
