Son yılların yaygın sağlık problemlerinden biri laktoz intoleransıdır. Toplumun yaklaşık %75'inde olduğu öngörülen bu durum, süt ve süt ürünlerinde bulunan laktozun sindirilememesi sonucu çeşitli semptomlara neden olur. Laktoza olan bu hassasiyet tedavi edilmediğinde ise kronikleşerek kişinin yaşam kalitesini düşüren bir hal almaktadır. Peki, laktoz intoleransı neden olur? Detaylar yazımızda.
Laktoz intoleransı, sütün içeriğindeki temel karbonhidrat olan laktozun sindirilemediği bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Bu durum olan kişilerde süt içtikleri zaman ishal başta olmak üzere karın ağrısı ve diğer birçok şikayet meydana gelir. Laktoz alerjisi olan bireylerde laktozun parçalanmasından sorumlu laktaz enzimi yeterli miktarda üretilemez. Bu nedenle yeterli enzimin bulunmadığı bağırsaklardan geçen laktoz bazı semptomlara neden olur. Anne sütünde de bulunduğu için nerdeyse her kişi laktoz sindirme özelliğine sahip olarak doğar. Bu yüzden 5 yaş altı çocuklarda bu rahatsızlığın görülme oranı oldukça azdır.
Laktoz intolerası 2 türde meydana gelir. Bunlar; primer ve sekonder olarak bulunur.
Primer (Birincil) Laktoz İntoleransı: Laktoz duyarlılığı için en sık karşılaşılan türdür. Bu tip intolerans yaşla birlikte laktaz enzim üretiminin azalması ile oluşur. Bu durumun genetik bir hastalıktan dolayı geliştiği düşünülür. Nedeni ise bazı toplumlarda daha fazla görülmesidir. Primer türe; Avrupa’da %5-17, Amerika’da %44, Afrika ve Asya’da ise %60-80 aralığında görülür.
Sekonder (İkincil) Laktoz İntoleransı: Daha nadir görülen bir türdür. Çölyak hastalığı veya diğer bazı mide hastalıklarından dolayı oluşabilir. Bu hastalıklardan ötürü bağırsakta oluşan enflamasyon laktaz enzimi üretimine zarar verir ve hastalık gelişir.
Tedavisi yapılmadığı zaman laktoz hassasiyeti olan kişilerde bazı semptomlar gelişir. Sık görülen laktoz duyarlılığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Belirtiler kişilerde genellikle laktoz içeren besin tüketildikten sonra 30 dakika-2 saat içerinde kendini gösterir. Çocuklarda şayet bu belirtilerden bazıları var ise, en az 2 hafta boyunca beslenmelerinden tüm süt ve süt ürünlerinin çıkarılması ve belirtilerin devam edip etmediğine bakılması gerekir. Ancak çoğu hazır gıdada süt ve süt ürünü bulunur. Bu yüzden çocuklar için bu düzenlemeyi yaparken paketli gıdaların etiketlerini okuyarak önlem alınmalıdır.
İçeriğinde süt ve süt ürünü bulunduran tüm gıdalar laktoz intoleransına neden olabilir. Yoğurt, süt, peynir, dondurma, tereyağı, süt tozu, işlenmiş gıdalar, sosis, sucuk, çikolata, pasta, patates cipsi, krema, kurabiye, bisküvi ve benzeri gıdalarda süt ve süt ürünü bulunur. Bu yüzden tüm bu besinlerin hepsi tüketildiği zaman laktoz hassasiyetine yol açabilir. Bu yüzden bu rahatsızlığı olan kişilerin yiyecekleri gıdalar açısından beslenmelerini planlamaları gerekir.
Kişideki laktoz sindirme problemini teşhis etmek için birkaçtane laktoz intolerans testi uygulaması bulunur. Bunlar şu şekildedir:
Laktoz Tolerans Testi: Bu test ile kişinin sindirim sisteminin laktozu nasıl sindirdiği kontrol edilir. Kişi testten 8 saat önce herhangi bir şey yiyip içmez. Daha sonra laktoz içeren bir sıvı içirilerek, 2 saatlik bir sürede kan şekeri seviyesi ölçümü için kan örnekleri alınır. Şayet kan şekeri seviyesinde yükselme olmazsa kişide intolerans bulunabilir.
Hidrojen Nefes Testi: Sindirilmeyen laktoz bağırsaklarda hidrojen oluşmasına yol açar. Kişi yüksek miktarda laktoz içerikli bir sıvı içer ve daha sonra nefesindeki hidrojen seviyeleri birkaç kere kontrol edilir. Laktoz intoleransı olan kişilerde bu miktar fazla çıkar.
Dışkı Asit Testi: Sindirilemeyen laktoz kalın bağırsakta fermente edilerek laktik asit meydana getirir. Bu test genellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda dışkıdaki asit miktarını ölçümlemek için yapılır.
Kesin teşhis için ise, bağırsaktan endoskopik uygulama ile alınan örnekte laktaz enzim eksikliği bulunması sonucu konulur.
Laktoz intoleransı için en etkin tedavi laktoz içeren yiyecek ve içeceklerin tüketilmemesidir. Ancak bu besinlerin diyetten çıkarılması kişileri zorlayan bir durum olabilir. Yanı sıra süt ve süt ürünlerinin tüketilmemesi protein, B12 ve kalsiyum açısından eksikliğe yol açabilir. Bu yüzden bireylerin bu eksikliklerini farklı gıdalardan veya takviyelerden karşılamaya çalışmaları doğru olacaktır. Şayet takviye alınacaksa hekim kontrolünde kullanılması da oldukça önemlidir. Bu planlamanın yanında uzman tarafından önerilen probiyotik kullanımı laktoz hassasiyeti olanlarda sindirime yardımcı olabilir.
