Serebral Palsi (Beyin Felci) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Serebral palsi, fetal dönem ve 5 yaş çocukluk dönemi arasında beyinde meydana gelen hasar sonucu oluşan belirtilerdir. Rahatsızlığın derecesi bulunduğu bölgeye göre farklılık gösterir. Kas problemleri, yürümede zorlanma hatta ileri dereceli semptomlarda yutma zorluğu gibi hayati belirtiler oluşabilir. Ülkemizde her 1000 çocuktan ortalama 4'ünde selebral palsi görülmektedir. Kesin bir tedavisi bulunmayan beyin felci için hastaların yaşam kalitesini artırabilecek belirtilerin şiddetini azaltacak tedavi kombinasyonları uygulanır.

Yayınlanma Tarihi 06 Ekim 2021
Okunma Süresi 12 dk
Güncellenme Tarihi 06 Ekim 2021
Makaleyi Paylaş
14 bin’den fazla hekimin, 5,2 milyon’dan fazla hastanın tercihi #bulutklinik

6 Ekim Serebral Palsi Günü

Serebral Palsi Nedir?

Serebral palsi (SP) diğer adı ile beyin felci, anne karnında veya doğumdan hemen sonra oluşan beyin hasarından dolayı bireyin hareket yeteneğinde azalmaya neden olan bir rahatsızlıktır. Serebral palsi belirtileri bebeklik dönemi veya okul öncesi çocukluk çağında ortaya çıkar. Vücudun gevşek olması, ekstremite ve gövdede anormal sertlikler, duruş bozuklukları, olağan dışı refleksler ve yürümede bozukluk gibi semptomlar görülebilir.

Beyin felci olan çocuklarda motor becerileri ve kasların tonosu etkilenir. Bu yüzden vücut koordineli bir bicimde hareket edemez. Yeme, konuşma, solunum gibi beceriler ve mesane, bağırsak fonksiyonları da bu durumdan etkilenebilir. En sık görülen diğer sorunlar ise göz kaslarındaki problemlerdir. Bu hastalığa sahip kişiler göz kaslarını belirli bir yere odaklayamazlar.

Serebral palsi hastalığı etkileri kalıcıdır. Ancak etkileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bir kişi kendi başına yürüyebilirken diğeri için destek bir araç gerekebilir. Yanı sıra, bazılarında zihinsel aktivite normalken diğerlerinde zihinsel bir gerilik bulunabilir. Aynı anda görülebilen hastalıklar arasında; sağırlık, epilepsi ve körlük de olabilir.

Serebral Palsi Çeşitleri Nelerdir?

SP hastası çocuklarda beynin etkilenen bölgesine ve hasar derecesine göre değişik klinik tablolar meydana gelir. Buna göre beyin felci türleri şu şekilde sırlanabilir:

  • Spastik Serebral Palsi: Hastaların ortalama %80’ini etkileyen spastik tip serebral palsi en yaygın görülen türdür. Kas sertliği, hareketlerde zorluk ve aşırı reflekslere yol açar. Bu tür SP olan kişilerde yürürken diz bükme ve bacaklarını kontrol edememe durumları bulunur. İnme veya kaslarda güçsüzlük eşlik edebilir.
  • Atetoid Serebral Palsi: Bu tipte kişiler hareketlerini kontrol etmekte zorlanırlar. Genellikle kollar, eller ve bacaklarda istem dışı hareketler meydana gelir. Ayrıca kişinin yutma, konuşma, yürüme ve oturma eylemlerinde zorluk çekmesine neden olabilir.
  • Hipotonik Serebral Palsi: Aşırı gevşek kas yapısına ve kas tonosunun azalmasına yol açar. Beceklar ve kollar sarkıkmış gibi durur. Bu türden muzdarip bebekler nefes almada ve kafalarını kontrol etmede zorlanma yaşarlar. Ayrıca yürüme problemleri, konuşmada zorlanma ve reflekslerde zayıflık da bulunabilir.
  • Ataksik Serebral Palsi: En nadir görülen türdür. Genellikle derinlik ve denge ile alakalı sorunlar görülür. Ataksik tip serebral palsi sakar ve düzensiz fakat istemli yapılan kas hareketleri ile karakterizedir. Bu sorunu bulunan kişiler yazı yazma, yürüme, nesneleri kavrama gibi motor kabiliyetlerinde zorlanırlar.
  • Karışık Tip Serebral Palsi: Farklı tiplerin bir kombinasyonudur. Sıklıkla spastik ve atetoid tip bileşimi olarak bulunur.

Serebral Palsi Nedenleri Nelerdir?

Serebral palsi genellikle bebek doğmadan önce anne karnındayken beyin gelişiminde sorunlar olması nedeni ile meydana gelir. Vakaların birçoğunda beyinde oluşan hasarın nedeni tam bilinmemektedir. Beyinde hasara neden olabilen faktörler ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Kalıtsal olarak aktarılan mutasyonlu genlerin anormal gelişime neden olması
  • Hamile annede oluşan enfeksiyonların fetüsü olumsuz etkilemesi
  • Düşme veya kaza sonrası kafada travma olması
  • Beyninde iltihaplı enfeksiyon gelişen bebekler
  • Zorlu bir doğum sonrası beyne giden oksijenin yetersiz kalmadı, ani asfiksi
  • Gelişmekte olan bebeğin beynine giden kan akışında bozulma, fetal inme
  • Rahim içinde veya yenidoğan bebekte gelişen beyin kanaması

Bunların haricinde gebelikte yaşanan; toksoplazma, kızamıkçık, zika virüsü ve sitomegalovirüs en feksiyonları SB hastalığına yol açabilir. Ayrıca erken doğum olan prematüre bebeklerde beyin bölgelerindeki bazı kan damarları gelişmediği için risk altında olabilir. Yaşamının ilk 2 yılında ağır sepsis, menenjit ve yaralanma geçiren çocuklarda beynin hasar alması beyin felci gelişmesine sebep olabilir.

Serebral Palsi Belirtileri Nelerdir?

Beyin felci belirtileri beyindeki hasarın durumuna ve bulunduğu bölgeye göre farklı olarak gelişir. SP hastalığı belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

  • Yutma ve aşırı derecede salya akıtma problemleri
  • Kas ve denge koordinasyonunda eksiklik
  • Bebeklerde emme veya emme esnasında güçlük
  • Eşya alma veya düğme ilikleme gibi ince motor hareketlerinde zorlanma
  • Hareket sırasında vücudun tek tarafını kullanma, emekleyen bebekte bir bacağı sürtme
  • Titreme ve havale nöbetleri
  • Öğrenmede zorluk
  • Konuşma güçlüğü veya konuşma geriliği
  • Kas tonosunun çok gevşek veya sert olması
  • Emekleme, oturma, kolları geri itme gibi becerilerde geri kalma
  • Normal reflekslere sahip ama sert yapıdaki kaslar
  • İstemsiz ve titreme şeklinde hareketler
  • Kıvranma ve yavaş biçimde hareket etme

Hastalık kişinin tüm vücudunu veya vücudunun bir kısmını etkileyebilir. Hastalık zamanla düzelmez veya ağırlaşmaz. Ancak bazı vakalarda çocuk büyüdükçe bazı semptomlar belirginleşebilir veya azalabilir. Hastalıkla ilgili nörolojik problemler bazı hastalıkları da beraberinde getirebilir:

  • Görme ve duyma problemleri
  • İdrar kaçırma
  • Ruhsal sorunlar
  • Bazı zihinsel engel çeşitleri
  • Ağız hastalıkları
  • Farklı dokunma veya ağrı hisleri

Serebral Palsi Tanısı Nasıl Konulur?

SP teşhisinde bebeği takip eden çocuk doktorunun gözlemi önemlidir. Bu aşamada bebek zamanı geldiği halde başını dik tutamıyor, desteksiz oturamıyor veya yürümesi gecikiyor ise bir nöroloji uzmanına yönlendirilebilir. Tanı için istenecek bazı tetkikler olabilir. Bunlar; beyin MR görüntülemesi, kan ve idrar tahlilleri olarak istenebilir.

Serebral Palsi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Serebral palsinin kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Yapılan tedavi belirtilerin kısıtlamalarını önlemek ve meydana gelebilecek komplikasyonları engellemektir. Beyin felci geçiren yetişkinler ve çocuklar tıbbi bir ekip ile birlikte bir tedavi süreci geçirirler. Bu ekipte yer alan uzmanlar şu şekilde sırlanabilir:

  • Çocuk Doktoru: Tıbbi bakımı denetleyerek tedavi planını belirler.
  • Pediatrik Nörolog: Çocuklarda gelişen beyin ve sinir sistemi bozukluklarını tedavi için bulunur.
  • Ortopedist: Kas ve kemik sorunlarının tedavisinde yer alır.
  • Fizyoterapist: SP olan çocukların kas güçlenmesini ve yürüme becerisini kazandırmada rol oynar.
  • Ergoterapist: Çocukların kendi bakımlarını ve günlük faaliyetlerini gerçekleştirmeleri için yardımcı olur.
  • Dil ve Konuşma Terapisti: Yutma ve konuşma problemi olan çocuklara eğitim verir.
  • Özel Eğitim Öğretmeni: Çocuklarda yaşlarına uygun sosyal beceriler ve davranışların gelişmesine destek verir.

Beyin felci tedavisi için multidisipliner bir plan uygulanır. Yukarıdaki tedavilere ek olarak botoks ve cerrahi tedavi de uygulanabilir. Kesin tedavisi bulunmayan bu rahatsızlığın erken tanı ve tedavi ile kişilerin yaşam kalitesinin artırılması hedeflenir. Bu yüzden çocuğunuzda benzer belirtilerden şüphelendiğiniz zaman vakit kaybetmeden hemen bir uzman hekime başvurmanız oldukça önemlidir.

Çerez Tercihlerinizi Seçin

Sitemizde size en iyi hizmeti sunabilmek için çerez kullanılmaktadır. Detaylar için Çerezlere İlişkin Adınlatma Metni'ni inceleyebilir veya çerezleri özelleştirebilirsiniz.