Aile kurumunu anlamak ve aile içinde yaşanması olası problemlere çözüm üretmek konusunda, zamanla birçok kuram ve yaklaşım geliştirilmiştir. Her ailenin kendine özgü dinamikleri olduğunu kabul edersek, bu kuram ve yaklaşımların da sınırları belirlenmiş odak noktaları olduğunu söyleyebiliriz. Aile danışmanlığı sürecinde önemli olan, destek almak isteyen ailelere bu kuram ve yaklaşımlardan en uygun olanın ne olabileceğini hassasiyetle belirleyebilmektir. Benzer aile formlarına sahip olan aileler üzerinde uygulanarak olumlu sonuçlar veren kuramlar etkinliğini korur ve tercih edilirliği artar. Her kuram ve yaklaşımın uygulandığı süreçte güçlü ve zayıf yanları olasıdır. Bu yazımızda uzun yıllardır etkinliğini sürdüren ‘’Yapısal Aile Terapisi’’ üzerinde duracağız.
Yapısal Aile Terapisinin temel tezi, ailenin ilişki ağları incelenerek ve anlaşılarak bireyin davranış örüntüsünün anlaşılabileceği üzerinedir. Bütünün anlaşılabilmesi için parçalar arasındaki ilişkilere odaklanmak gerekir. Minuchin’e göre yapı, aile üyelerinin birbiriyle olan etkileşimlerini nitelendiren görünmez, fakat işlevsel isteklerden oluşur. Üyeler arası ilişkiler zamanla bir ilişki örüntüsü yaratır. Buna göre aile üyelerinin davranışlarının nasıl yinelenebileceği ve sonuçlarının neler olabileceği önceden tahmin edilebilir.
Aile sistemi alt sistemler aracılığıyla işlevlerini yerine getirmektedir. Ailedeki her birey bir alt sistem sayılabileceği gibi, karı-koca, baba-oğul, anne-kız gibi ikili, hatta babaanne-anne-oğul gibi üç bireyi içeren alt sistemler de bulunabilir. Her üyenin bu alt sistemler içinde farklı güce ve beceriye sahip olması durumu söz konusudur.
Yapısal aile terapisinde danışman değişimleri başlatan uzman rolünü üstlenir. Problemin sürme nedeninin aile içindeki işlevsiz örgütlenmelerden kaynaklandığına inanır. Aile sisteminin kuralları ya da işleyişi değiştiği zaman davranışların da değişeceğine inanır. Danışman hem iyi bir gözlemci, hem de ailenin belirgin özelliklerini belirleyen ve değişimi gerçekleştiren uzmandır.
Danışan olarak ailenin tüm üyeleri kabul edilir. Kalıcı bir değişim için aile içi dengelerin ve ittifakların değiştirilmesi ve uygun hale getirilmesi hedeflenir.
Sürecin başlangıcında danışman, aileye dahil olmaya çalışır ve liderlik rolünü üstlenir. İkinci aşamada ailenin yapısal özellikleri haritalandırılır. Son aşamada ise danışman ailenin yapısını uygun yöntem ve tekniklerle değiştirmeye yardım eder.
